Όπως είδαμε σε προηγούμενο άρθρο, πολλά είναι τα τρόφιμα τα οποία χειροτερεύουν την εμφάνιση της πάθησης. Κάθε τρόφιμο το οποίο αυξάνει την ροή του αίματος στο πρόσωπο πρέπει να αποφεύγεται από τους ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από ροδόχρου νόσου. Γενικότερα στην διατροφή μας δε χρειάζονται υπερβολές. Η μεξικάνικη και ινδική κουζίνα η οποία είναι πλούσιο σε μπαχαρικά και καυτερά καλό είναι να αποφεύγεται. Θεωρητικά κάθε κουζίνα είναι κατάλληλη αρκεί να αποφεύγονται οι παράγοντες που προκαλούν έξαρση της νόσου. Η κλασική μεσογειακή κουζίνα όμως, με τα αντιφλεγμονώδη τρόφιμα τα οποία περιέχει, φαίνεται ότι αποτελεί μία ιδανική βάση για το χτίσιμο μίας διατροφής για τον ασθενή που πάσχει από ροδόχρου νόσο. Παρόλα αυτά απαιτούνται συγκεκριμένες προσαρμογές, καθώς φρούτα και λαχανικά τα οποία περιέχει μπορεί να συμβάλλουν στην επιδείνωση της κατάστασης.
Εκτός από τους επιβλαβείς παράγοντες τους οποίους πρέπει να αποφεύγουμε, καλό είναι να μειώσουμε ή να εξαλείψουμε τελείως την κατανάλωση αλκοόλ. Ακόμη και αν το κόκκινο κρασί εξυμνείται στη μεσογειακή διατροφή λόγω των ωφέλιμων συστατικών του, καλό είναι να αποφεύγεται από τους ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο όσο καθώς είναι από τα πιο συχνά αίτια που προκαλούν έξαρση. Γενικότερα το αλκοόλ λόγω των διουρητικών ιδιοτήτων του μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση του δέρματος, αγγειοδιαστολή και επιδείνωση του ερυθήματος.
Σημαντικό ρόλο στην νόσο παίζει η κατανάλωση αρκετού νερού. Καλό είναι να καταναλώνετε ενάμιση μέχρι 2 λίτρα την ημέρα. Το νερό διατηρεί το δέρμα μας ενυδατωμένο και το προστατεύει από το οξειδωτικό στρες του περιβάλλοντος. Ακόμα και η ήπια αφυδάτωση μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, προβλήματα στην πέψη και σε γενικευμένη φλεγμονή. Αν προτιμάτε τον καφέ η το τσάι από το νερό φροντίστε ώστε να είναι σε θερμοκρασία δωματίου και αποφύγετε τα καυτά.
Ακόμα, ερευνητές έχουν αποδείξει ότι μία διατροφή χαμηλή σε θερμίδες μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της φλεγμονής. Η υποθερμιδική δίαιτα έχει αποδεδειγμένα βοηθήσει στην ακμή, για τη ροδόχρου νόσο απαιτούνται όμως επιπρόσθετες έρευνες. Το βέβαιο είναι ότι τα παραπάνω κιλά συμβάλλουν στην διατήρηση της φλεγμονής λόγω οξειδωτικού στρες που προκαλεί το μεταβολικό σύνδρομο και σίγουρα θα ωφεληθείτε από την σταδιακή απώλεια βάρους. Ακόμα η υποθερμιδική δίαιτα παράγει λιγότερη θερμότητα από τον οργανισμό κατά την διάρκεια της πέψης με έμμεσο αποτέλεσμα τη βελτίωση του ερυθήματος του προσώπου. Εξάλλου όπως είδαμε παραπάνω μία δίαιτα πλούσια σε υδατάνθρακες και ζάχαρη έχει σημαντικά αρνητική επίδραση στη ροδόχρου νόσο.
Ίσως το σημαντικότερο κομμάτι μίας επιτυχημένης διατροφής για την πάθηση είναι η διατήρηση ημερολογίου από τον ασθενή. Αρχικά, για λίγους μήνες καλό είναι να διατηρείται ένα ημερολόγιο διατροφής στο οποίο θα σημειώνεται καθετί που καταναλώσατε και αν αυτό ήτανε καλά ανεκτό από το σώμα σας. Έτσι θα δημιουργήσετε σιγά-σιγά μια λίστα τροφίμων τα οποία πιθανώς να δρουν ως εκλυτικοί παράγοντες του ερυθήματος. Το να ανακαλύψει ο καθένας τους εκλυτικούς του παράγοντες είναι συνήθως το δυσκολότερο αλλά και σημαντικότερο κομμάτι μίας επιτυχημένης θεραπευτικής προσέγγισης για την πάθηση. Γενικά να γνωρίζουμε τους παράγοντες οι οποίοι δρουν συχνότερα αρνητικά, η νόσος είναι όμως τόσο διαφορετική από ασθενή σε ασθενή που είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνουν γενικεύσεις. Χρειάζεται χρόνος και υπομονή ώστε ο καθένας να ανακαλύψει τι είναι αυτό το οποίο τον πειράζει και να το εξαλείψει από την καθημερινότητά του.
Μαγειρεύοντας
Το μαγείρεμα με τη ροδόχρου νόσο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η ζέστη, οι υδρατμοί και τα μπαχαρικά στην ατμόσφαιρα μπορούν να προκαλέσουν έξαρση της νόσου πριν ακόμη δοκιμάσουμε το φαγητό που ετοιμάσαμε. Πριν καν ξεκινήσετε το μαγείρεμα βεβαιωθείτε ότι φοράτε χαλαρά ρούχα που επιτρέπουν στο δέρμα να αερίζεται και να παραμένει δροσερό. Φροντίστε ώστε η κουζίνα να αερίζεται και η θερμοκρασία σε αυτήν να μην είναι πολύ υψηλή. Εάν δεν υπάρχει παράθυρο χρησιμοποιήστε ανεμιστήρα ή κλιματιστικό. Η ζέστη από μόνη της είναι ικανή να προκαλέσει κοκκίνισμα.
Όταν προετοιμάζετε τα υλικά να χρησιμοποιήστε πάντα γάντια. Ακόμη κι αν κάποιο τρόφιμο δεν προκαλεί η έξαρση της νόσου όταν το καταναλώνετε, υπάρχει περίπτωση αν έρθει σε επαφή με το δέρμα σας να σας ενοχλήσει. Έτσι, αν δεν πλύνουμε τα χέρια μας καλά μετά το μαγείρεμα ή αν δε φοράμε γάντια μπορεί κατά λάθος να ακουμπήσουμε το πρόσωπο μας και να προκαλέσουμε επιδείνωση της κατάστασης. Καλό είναι λοιπόν τα γάντια να μας γίνουν συνήθεια.
Αποφύγετε να μαγειρεύετε πολύ κοντά στο φούρνο, πάνω από την κατσαρόλα ή το τηγάνι. Ετοίμασε το φαγητό και απομακρυνθείτε από τη πηγή θερμότητας. Ελέγχετε το φαγητό τακτικά αλλά μην κάθεστε από πάνω του και εκτίθεστε στη ζέστη και τους ζεστούς υδρατμούς. Όσο περιμένετε να ετοιμαστεί το φαγητό κάντε διαλείμματα βγαίνοντας από την κουζίνα.
Ένα άλλο κόλπο που χρησιμοποιούν πολλοί είναι να σκεπάζουν το λαιμό τους με μία υγρή πετσέτα, ή να κρατάνε στο στόμα τους ένα παγάκι ώστε να κρατήσουν τη θερμοκρασία του σώματός τους χαμηλή. Πολλές εταιρείες καλλυντικών έχουν αναπτύξει σπρέι με ιαματικό νερό το οποίο ψεκάζεται στο δέρμα και κρατά τη θερμοκρασία του χαμηλή. Αν έχετε να ετοιμάσετε γεύμα, ξεκινήστε με το γλυκό ή με τα κρύα πιάτα όπως σαλάτες και ορεκτικά που δεν χρειάζονται μαγείρεμα, όσο η κουζίνα είναι ακόμα δροσερή. Στο τέλος ετοιμάστε το κυρίως πιάτο, ώστε να εκτεθείτε στη ζέστη για όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο.
Τέλος αν μαγειρεύετε για άλλους με μπαχαρικά τα οποία είναι γνωστό ότι σας προκαλούν έξαρση, ρίξτε τα προσεκτικά στο φαγητό από χαμηλά έτσι ώστε μικροσωματίδια να μην πετούν στον αέρα γύρω σας. Όταν τελειώσετε με το μαγείρεμα πλύνετε το πρόσωπο και τα χέρια σας με ένα ήπιο καθαριστικό.
Τι θα φάμε;
Ως βάση της διατροφής μας θα χρησιμοποιήσουμε την μεσογειακή κουζίνα για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που έχει με πολλά φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, ψάρια, κοτόπουλο και σύνθετους υδατάνθρακες. Η μεσογειακή διατροφή είναι απλή και ισορροπημένη. Η τυπική δυτικού τύπου διατροφή είναι πλούσια σε κορεσμένα λίπη, επεξεργασμένους υδατάνθρακες και συντηρητικά. Έρευνες έδειξαν ότι αυτού του τύπου η διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολικό σύνδρομο, αύξηση των ελεύθερων ριζών και αύξηση των παραγόντων φλεγμονής. Αποδεδειγμένα επιδεινώνει την εμφάνιση της ακμής λόγω της φλεγμονής που ενισχύει, για τη ροδόχρου νόσο μένει να αποδειχθεί από έρευνες. Αντίθετα η μεσογειακού τύπου διατροφή στηρίζεται στην αυξημένη κατανάλωση αντιφλεγμονωδών ουσιών όπως το ψάρι, το ελαιόλαδο, τα λαχανικά και οι ξηροί καρποί και στον περιορισμό τροφίμων όπως η ζάχαρη και το κόκκινο κρέας. Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών, υπέρτασης, παχυσαρκίας, διαβήτη και μεταβολικού συνδρόμου.
Σημαντικό στοιχείο της μεσογειακής διατροφής είναι η ποικιλία. Οι διαιτολόγοι προτείνουν πολλά και διαφορετικά φρούτα και λαχανικά, ποικιλία μυρωδικών και σιτηρών. Εδώ καλό είναι να είμαστε προσεκτικοί. Φυσικά και στόχος μας είναι να καταναλώνουμε όσο το δυνατόν περισσότερες ομάδες τροφίμων, εξάλλου το καθένα μας προσφέρει διαφορετικές χρήσιμες ουσίες. Λόγω όμως της ιδιαιτερότητας της πάθησής μας, καλό είναι να ξεκινάμε προσεκτικά, έχοντας ως βάση όσα έχουμε δοκιμάσει και ξέρουμε ότι δεν μας πείραξαν και σιγά σιγά να πειραματιζόμαστε προσθέτοντας καινούρια τρόφιμα. Όπως είπαμε και πριν κάθε ασθενής με ροδόχρου πρέπει να έχει ημερολόγιο (ή την αντίστοιχη εφαρμογή σε smartphone) όπου θα σημειώνει κάθε έξαρση της νόσου και με τι μπορεί αυτή να συνδέεται.
Γενικοί κανόνες της μεσογειακής διατροφής
Αποφύγετε το πολύ αλάτι και τα έντονα καρυκεύματα. Τα μίγματα μπαχαρικών που βρίσκουμε στο εμπόριο είναι εξάλλου από τους συχνότερους εκλυτικούς παράγοντες της ροδόχρου νόσου. Αντικαταστήστε τα με βότανα και μυρωδικά όπως το θυμάρι, η ρίγανη, ο βασιλικός, ο δυόσμος κλπ..
Μέτρια μόνο κατανάλωση γαλακτοκομικών. Η μεσογειακή διατροφή δεν περιλαμβάνει ζωικά λίπη που περιέχουν τα γαλακτοκομικά, τα οποία εξάλλου επιδεινώνουν πολύ συχνά την πάθησή μας.
Αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών.
Ναι στο λευκό κρέας από πουλερικά και ψάρι, σπάνια κατανάλωση κόκκινου κρέατος όπως το χοιρινό και το μοσχαρίσιο.
Ναι στο ελαιόλαδο, όχι στο βούτυρο και τα ζωικά λίπη.
Πολύ σπάνια μόνο κατανάλωση γλυκών.
Γενικά προτιμάται το μαγειρευτό φαγητό με υλικά όσο το δυνατόν πιο αγνά και αποφεύγεται οτιδήποτε έτοιμο και επεξεργασμένο. Στο μαγείρεμα προτιμήστε όσο το δυνατόν μη επεξεργασμένα υλικά. Προτιμούμε δηλαδή τα φρέσκα λαχανικά παρά τα κατεψυγμένα, το φρέσκο ψάρι παρά την κονσέρβα, το βιολογικό κρέας από το μη βιολογικό. Η λογική είναι να αποφύγουμε όσο το δυνατόν συντηρητικά, αντιβιοτικά και άλλα υπολείμματα της επεξεργασίας τυποποίησης. Εννοείται ότι αποφεύγονται τα λεγόμενα προϊόντα περιπτέρου όπως πατατάκια, αναψυκτικά, κρουασάν και σοκολάτες αλλά και τα φαστ φουντ που περιέχουν κορεσμένα λιπαρά, επεξεργασμένους υδατάνθρακες και πολλά συντηρητικά. Σαν σνακ προτιμήστε ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα παρά ζαχαρώδη. Η μεσογειακή διατροφή δεν απαγορεύει τα λίπη, προτιμά όμως τα ακόρεστα φυτικά λιπαρά όπως το ελαιόλαδο που έχει αντιοξειδωτική και προστατευτική δράση παρά τα κορεσμένα και τρανς λιπαρά με τις γνωστές επιβλαβείς συνέπειες για την υγεία μας.
Όσο αφορά στο αλκοόλ η μεσογειακή δίαιτα εξυμνεί το κόκκινο κρασί. Εδώ πρέπει να διαφοροποιηθούμε και να απέχουμε καθώς το αλκοόλ και το κόκκινο κρασί ειδικότερα είναι από τους συχνότερους εκλυτικούς παράγοντες της πάθησής μας. Αν ανήκετε στην μειοψηφία ασθενών με ροδόχρου που δεν επηρεάζονται από το κρασί είστε τυχεροί! Οι υπόλοιποι θα αρκεστούμε στο νερό, το κρύο τσάι και τον κρύο καφέ.
Ας δούμε τις βασικές ομάδες τροφίμων και πόσο πρέπει να καταναλώνουμε από την καθεμία.
Δημητριακά
Τα δημητριακά είναι από τις βασικότερες ομάδες της μεσογειακής διατροφής. Προτιμούμε όσο το δυνατόν λιγότερο επεξεργασμένα όπως μαύρο ψωμί και ρύζι, βρώμη, μακαρόνια ολικής άλεσης και ξηρούς καρπούς. Είναι πλούσια σε βιταμίνες και φυτικές ίνες που βοηθούν στη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου. Γενικότερα μια μερίδα δημητριακών θεωρείται περίπου μισή κούπα μαγειρεμένου ρυζιού ή μακαρονιών ή μια φέτα ψωμί. Ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο για έναν άνθρωπο φυσιολογικού βάρους περιλαμβάνει περίπου 8 μερίδες δημητριακών την ημέρα. Αν προσπαθείτε να χάσετε βάρος μειώστε τις μερίδες των δημητριακών σε 4 την ημέρα.
Φρούτα και Λαχανικά
Είναι η σημαντικότερη πηγή ιχνοστοιχείων και βιταμινών, ενώ περιέχουν πολλά αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες. Τα συχνότερα λαχανικά της μεσογειακής διατροφής είναι οι αγκινάρες, το μπρόκολο, το λάχανο, τα καρότα, το σέλινο, το μαρούλι, το κολοκύθι και άλλα. Τα φρούτα που συναντάμε συχνότερα είναι το πορτοκάλι και το μήλο, το αχλάδι, τα μούρα, το ρόδι και άλλα. Συνδυάστε μαγειρεμένα και ωμά λαχανικά καθώς τα ωμά είναι πλουσιότερα σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία τα μαγειρεμένα όμως χρειάζονται λιγότερη ενέργεια για την πέψη τους και παράγουν λιγότερη θερμότητα. Προτιμήστε τα ολόκληρα φρούτα από τους χυμούς, καθώς παίρνετε έτσι τις χρήσιμες φυτικές ίνες και βοηθούν στο αίσθημα κορεσμού. Καλύτερα είναι πάντα τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά εποχής καθώς περιέχουν λιγότερα συντηρητικά και φάρμακα.
Μερικά όμως από αυτά, όπως η μελιτζάνα, οι ντομάτες, το σπανάκι, τα εσπεριδοειδή, το σταφύλι και άλλα μπορεί να προκαλέσουν έξαρση της νόσου σε κάποιους ασθενείς οπότε καλό να αποφεύγονται. Μια μερίδα λαχανικών θεωρείται μια κούπα με πράσινα λαχανικά και μισή κούπα από τα υπόλοιπα λαχανικά. Μια μερίδα φρούτων είναι συνήθως ένα φρούτο, όπως πχ. ένα μήλο ή ένα αχλάδι ενώ για τα φρούτα μικρού μεγέθους όπως πχ. τα βατόμουρα μισή κούπα. Ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο για έναν άνθρωπο φυσιολογικού βάρους περιλαμβάνει περίπου 6 μερίδες λαχανικών και 3 μερίδες φρούτων την ημέρα. Αν προσπαθείτε να χάσετε βάρος μειώστε τις μερίδες των φρούτων σε 1 και αντικαταστήστε τες με λαχανικά.
Λάδι
Οι ελιές και το ελαιόλαδο είναι από τα πιο κεντρικά και χαρακτηριστικά στοιχεία της μεσογειακής διατροφής. Οι ελιές συμπληρώνουν σχεδόν κάθε σαλάτα ενώ το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται τόσο ωμό σε σαλάτες και συνοδευτικά όσο και για το μαγείρεμα. Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε βιταμίνες, αντιοξειδωτικά, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φαινολικά συστατικά με αντιφλεγμονώδεις και χημειοπροστατευτικές ιδιότητες, όλες πολύ χρήσιμες για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της ροδόχρου νόσου. Προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε το ελαιόλαδο στο τέλος του μαγειρέματος ώστε να μείνουν όσο το δυνατόν ανέπαφα τα θρεπτικά του συστατικά. Μια μερίδα θεωρείται 1 κουταλιά της σούπας λαδιού ή 5 ελιές. Μην ξεπερνάτε τις 3 μερίδες την ημέρα ειδικά αν θέλετε να χάσετε κιλά.
Όσπρια
Τα όσπρια όπως οι φακές, τα φασόλια και τα ρεβίθια είναι πολύ καλές πηγές πρωτεΐνης, βιταμινών και φυτικών ινών. Τρώγονται τόσο κρύα ως σαλάτα όσο και σε σούπα κυρίως τον χειμώνα. Είναι τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας και αποτελούν την καλύτερη και οικονομικότερη πηγή πρωτεΐνης αν εξαιρέσουμε τα ζωικά προϊόντα. Προτείνεται ένα γεύμα με όσπρια την εβδομάδα. Προσοχή στα συνοδευτικά και την ποσότητα λαδιού καθώς προσθέτουν θερμίδες, αλλά και σε μπαχαρικά όπως η πάπρικα που πιθανώς να προκαλέσουν έξαρση της νόσου.
Γαλακτοκομικά
Το τυρί και το γιαούρτι έχουν τη θέση τους στη μεσογειακή διατροφή, όμως με μέτρο. Είναι πλούσια σε ασβέστιο και πρωτεΐνες, περιέχουν όμως ζωικά λίπη και αρκετές θερμίδες. Τα παλαιωμένα τυριά και το γιαούρτι έχουν ενοχοποιηθεί από ασθενείς με ροδόχρου ως συχνοί εκλυτικοί παράγοντες. Εναλλακτικά πολύ καλή επιλογή είναι το τυρί κότατζ που είναι συνήθως πολύ καλά ανεκτό. Σαν μερίδα γαλακτοκομικών μετράμε μισό ποτήρι γάλα, ένα κουπάκι γιαούρτι ή κότατζ (περίπου 200γρ.) ή ένα κομμάτι τυριού ίσο με σπιρτόκουτο. Καθημερινά συνιστώνται 2 τέτοιες μερίδες.
Ψάρι
Το ψάρι θεωρείται από τα πιο κεντρικά τρόφιμα της μεσογειακής διατροφής. Περιέχουν βιταμίνες Α, D, Β, φώσφορο, ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο και ψευδάργυρο. Προσφέρουν ω-3 λιπαρά, που προστατεύουν από καρδιαγγειακά νοσήματα και εκφυλιστικές νόσους. Είναι εξαιρετικές καθαρές πηγές πρωτεΐνης τα λεγόμενα όμως λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός είναι σχετικά πλούσια σε θερμίδες, οπότε καλό είναι να καταναλώνονται με μέτρο. Μια μερίδα ψαριού θεωρούνται περίπου 120 γραμμάρια, ενώ συστήνονται 3 μερίδες την εβδομάδα.
Αυγά
Τα αυγά είναι μια καλή πηγή πρωτεΐνης και βιταμινών ειδικά για όσους δεν καταναλώνουν κρέας. Συστήνονται 3 αυγά την εβδομάδα, καλύτερα βραστά ή με λαχανικά στο φούρνο.
Κρέας
Το κρέας έχει περιορισμένη θέση στη μεσογειακή διατροφή. Προτιμάται το κρέας πουλερικών που περιέχει πρωτεΐνη χωρίς να είναι πλούσιο σε ανεπιθύμητα ζωικά λίπη. Προτιμήστε βιολογικό, άπαχο κρέας. Μια μερίδα κρέατος ισούται με περίπου 120 γραμμάρια. Εβδομαδιαία συστήνονται δύο μερίδες κρέατος, ιδανικά μία χοιρινού και μια πουλερικών. Όσο αφορά στο κόκκινο κρέας όπως το μοσχαρίσιο και το αρνί, προτείνεται κατανάλωση δύο μόνο μερίδων το μήνα.
Γλυκά
Τα γλυκά γενικότερα αποφεύγονται. Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες και τα ζωικά λίπη που συνήθως περιέχουν δεν προσφέρουν κάτι στην καθημερινή μας διατροφή. Αντίθετα προκαλούν αύξηση της ινσουλίνης και όπως είδαμε παραπάνω τα συνεχώς ανεβασμένα επίπεδα της ορμόνης αυτής στο αίμα μπορεί να προκαλέσουν πλήθος προβλημάτων, δερματολογικών και μη, μεταξύ των οποίων το μεταβολικό σύνδρομο, διαβήτης και έξαρση της ακμής. Καλό είναι να μην καταναλώνουμε γλυκά πάνω από μια φορά την εβδομάδα.
Μυρωδικά και μπαχαρικά
Τα μυρωδικά δίνουν γεύση και άρωμα στην κουζίνα. Περιέχουν πολλά αντιοξειδωτικά ενώ αρκετά από αυτά έχουν αντιφλεγμονώδεις δράσεις. Πολλά από τα μπαχαρικά όμως και κυρίως τα καυτερά όπως το μαύρο και κόκκινο πιπέρι προκαλούν έξαρση της νόσου λόγω της θερμότητας που προκαλεί η κατανάλωσή τους. Προτιμήστε τα λεγόμενα μυρωδικά του βουνού όπως η ρίγανη, το θυμάρι και ο βασιλικός.
Σύνοψη
Συνοπτικά τα τρόφιμα που μπορούμε να καταναλώνουμε άφοβα είναι τα εξής:
Γαλακτοκομικά: γάλα, γιαούρτι και τυρί καλό είναι να αποφεύγονται
Γλυκά: καλό είναι να αποφεύγονται και ειδικά η σοκολάτα
Αλκοόλ: καλό είναι να αποφεύγεται και ειδικά το κόκκινο κρασί
Μυρωδικά: κόκκινο και μαύρο πιπέρι, τσίλι, βανίλια, ξύδι
Καθημερινά καταναλώνουμε 4 μερίδες δημητριακών, 6 μερίδες λαχανικών, 3 μερίδες φρούτων, 2 μερίδες γαλακτοκομικών και 3 μερίδες ελαιόλαδου. Εβδομαδιαία μαγειρεύουμε 3 φορές ψάρι, 2 φορές κρέας (κοτόπουλο ή χοιρινό), 1 φορά όσπρια και 1 φορά αμυλούχα (ζυμαρικά, ρύζι ή πατάτες) ή αυγά. Δύο φορές το μήνα τρώμε κόκκινο κρέας.
Εβδομαδιαία λίστα αγορών
Η λίστα είναι ανά άτομο στην οικογένεια και ανά εβδομάδα.
Μαύρο ψωμί (καθημερινά φρέσκο ή συσκευασμένο), υπολογίστε 2 με 3 φέτες την ημέρα το άτομο.
1 πακέτο σκούρο ρύζι ή 10 περίπου πατάτες και 1 πακέτο μακαρόνια ολικής άλεσης
Φρέσκα λαχανικά για 1 μεγάλη σαλάτα τη μέρα και καλύτερα φρέσκα ή κατεψυγμένα λαχανικά ως το κυρίως συνοδευτικό για το γεύμα της ημέρας.
20 περίπου φρούτα εποχής.
120 γραμμάρια χοιρινού και 120 γραμμάρια κοτόπουλο.
Το κείμενο αποτελεί τμήμα του δημοσιευμένου βιβλίου του δερματολόγου Κωνσταντίνου Σταματόπουλου “Ροδόχρους Νόσος” των εκδόσεων iWrite και τα πνευματικά του δικαιώματα προστατεύονται. Αντιγραφή και αναπαραγωγή του αποτελεί ποινικό αδίκημα και διώκεται νομικά.
Η δερματίτιδα και η ψωρίαση είναι δύο διαφορετικές δερματολογικές παθήσεις με διαφορετικές αιτίες, συμπτώματα και αντιμετώπιση. Κάποιες φορές τα συμπτώματά τους ομοιάζουν οδηγώντας σε σύγχηση ασθενείς αλλά κάποιες φορές και ιατρούς. Εδώ θα δούμε τις βασικές διαφορές μεταξύ τους:
Αιτιολογία:
Η τοξική δερματίτιδα είναι μια φλεγμονώδης αντίδραση του δέρματος σε ερεθιστικούς παράγοντες όπως χημικά, τοξικές ουσίες, νερά κ.α. Η αλλεργική δερματίτιδα είναι μια αλλεργικού τύπου αντίδραση του δέρματος απέναντι σε μια ουσία με την οποία έρχεται σε άμεση επαφή.
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια αυτοάνοσηπάθηση, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο δέρμα, οδηγώντας σε φλεγμονή, το οποίο προκαλεί κόκκινες και λεπιδώδεις πλάκες.
Συμπτώματα:
Η δερματίτιδα παρουσιάζεται συνήθως με κνησμό, ερεθισμό, ερυθρότητα, καύσο, και ενίοτε ραγάδες.
Η ψωρίαση εμφανίζεται με κόκκινες ή λευκωπές πλάκες καλυμένες με λέπια, σε κάποιες θέσεις όπως τα χέρια μπορεί η εικόνα πράγματι να μοιάζει με αυτή του εκζέματος – δερματίτιδας, με ερυθρότητα, καύσο, φυσσαλίδες και ραγάδες.
Θέση:
Η δερματίτιδα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτεμέρος του σώματος.
Η ψωρίαση συνήθως εμφανίζεται σε ορισμένες περιοχές όπως οι αγκώνες, οι γόνατα,παλάμες και πέλματα, το τριχωτό του κεφαλιού και άλλα.
Αντιμετώπιση:
Η δερματίτιδα αντιμετωπίζεται συνήθως με μαλακτικέςκρέμες, αντιισταμινικά, κορτικοστεροειδή και άλλα φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής.
Η ψωρίαση αντιμετωπίζεται με διάφορες θεραπείες, συμπεριλαμβανομένων των κορτικοστεροειδών, ειδικών θεραπευτικών κρεμών ή και χαπιών, των φωτοθεραπείας, και των βιολογικώνφαρμάκων.
Συνολικά, η διάγνωση και η αντιμετώπιση κάθε παθήσεως πρέπει να γίνεται από ειδικό δερματολόγο για να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή διαχείριση των συμπτωμάτων.
Η λέξη laser προέρχεται από τη φράση «Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation» που σημαίνει ενίσχυση φωτός με διεγερμένη εκπομπή ακτινοβολίας». Είναι πρακτικά ένα είδος ακτινοβολίας με μία πηγή ενέργειας και ένα συγκεκριμένο μέσο για να παραχθεί.
Η ενέργεια που μεταφέρεται με το laser απορροφάται από το δέρμα και μετατρέπεται σε θερμότητα. Η επίδραση της στο κάθε όργανο και ο βαθμός απορρόφησης εξαρτάται από το είδος του ιστού και η περιεκτικότητα του σε νερό, την ισχύ της ακτινοβολίας, το χρόνο έκθεσης στην ακτινοβολία και το μήκος κύματός. Τα λέιζερ χρησιμοποιούνται για δύο χαρακτηριστικά της ροδόχρου νόσου:
τις τηλεαγγειεκτασίες, τα μικρά δηλαδή αγγεία που εντοπίζουμε συνήθως στα μάγουλα των ασθενών με ροδόχρου νόσο. Προσοχή δε μιλάμε για το ερύθημα, το γενικότερο διάχυτο δηλαδή κόκκινο χρώμα του προσώπου, αλλά για τα μικρά ευδιάκριτα φλεβίδια.
τα φύματα της ροδόχρου, δηλαδή τα ογκίδια (εξογκώματα) που εντοπίζονται στη μύτη, το μέτωπο, στα αυτιά και στο πηγούνι. Προκαλούνται από την υπερτροφία και τη συγκέντρωση λέμφου στο δέρμα. Από τις παραπάνω θεραπείες μόνο η ισοτρετινοΐνη έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στη μείωση των φυμάτων.
Οι στόχοι λοιπόν μια θεραπείας με laser είναι είτε να μειωθούν ή να εξαφανιστούν οι τηλεαγγειεκτασίες είτε να απομακρυνθούν τα φύματα της ροδόχρου. Τα υπόλοιπα συμπτώματα όπως πχ. το διάχυτο ερύθημα, δεν επηρεάζονται από τη θεραπεία με laser, αλλά ούτε καταπολεμούνται οι αιτίες της νόσου. Το laser συνεπώς χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες.
Για την αντιμετώπιση των τηλεαγγιεκτασιών χρησιμοποιούνται με καλά αποτελέσματα τα dye laser, laser ατμών χαλκού, Krypton laser και Nd:YAG laser. Δεν απαιτείται ενέσιμη αναισθησία, συχνά όμως χρησιμοποιούνται κρέμες με τοπικό αναισθητικό για να μειωθεί η δυσφορία του ασθενούς. Οι συνεδρίες γίνονται συνήθως ανά 2-6 εβδομάδες, ανάλογα με τον τύπο του δέρματος, τον τύπο του laser και το είδος των αγγείων. Συνήθως χρειάζονται 2-4 συνεδρίες για ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι αν δεν καταπολεμηθούν οι αιτίες της ροδόχρου, οι τηλεαγγειεκτασίες μπορεί να ξαναεμφανιστούν.
Για την αντιμετώπιση των φυμάτων χρησιμοποιούνται τα λεγόμενα αφαιρετικάlaser (ablative) που ουσιαστικά εξαχνώνουν τον ιστό που θέλουμε να απομακρύνουμε. Συνηθέστερα χρησιμοποιείται το Er:YAG laser και το laser διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Οι θεραπείες αυτές χρειάζονται αναισθησία, είτε τοπική με ένεση είτε γενική νάρκωση για πολύ μεγάλες εκτάσεις. Συνήθως μία συνεδρία αρκεί.
Τέλος, για το ερύθημα, το κόκκινο χρώμα δηλαδή του προσώπου στη ροδόχρου, χρησιμοποιείται με πολύ καλά αποτελέσματα το έντονο παλμικό φως (IPL). Ουσιαστικά δεν είναι laser αλλά μια τεχνολογία που στοχεύει στην δημιουργία φωτός υψηλής εντάσεως σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, το οποίο υπολογίζεται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου. Γίνονται 2-4 συνεδρίες ανά 2-6 εβδομάδες. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η θεραπεία με IPL βελτίωσε και τις βλατίδες (τα σπυράκια) της ροδόχρου νόσου, χωρίς όμως να υπάρχουν πολλά δεδομένα γι αυτό.
Τα laser στα χέρια ενός ιατρού με εμπειρία μπορεί να βοηθήσουν στην εμφάνιση πολλών ασθενών με ροδόχρου νόσο. Προσοχή χρειάζεται σε ασθενείς που έχουν συχνά έρπη, οπότε πρέπει να δοθεί προφυλακτικά ειδική αγωγή πριν την θεραπεία. Επίσης καλό είναι μετά την θεραπεία και για 1 περίπου μήνα να αποφεύγεται η έντονη έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία, καθώς μπορεί να μείνουν λευκές ή σκούρες κηλίδες στις περιοχές που θεραπεύτηκαν.
Ροδόχρους νόσος: Φωτοδυναμική θεραπεία
Η φωτοδυναμική θεραπεία είναι μια σχετικά νέα μέθοδος που χρησιμοποιείται ευρέως στη δερματολογία στην αντιμετώπιση μορφών καρκίνου του δέρματος και δερματοπαθειών όπως η ακμή, το έκζεμα και η ροδόχρους νόσος. Φαίνεται ότι έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Χρησιμοποιείται μια ουσία που κάνει τα κύτταρα πιο ευαίσθητα στο φως και μια πηγή φωτός.
Πώς γίνεται: αρχικά ο δερματολόγος απλώνει την κρέμα που περιέχει τον φωτοευαισθητοποιητή. Η συχνότερα χρησιμοποιούμενη ουσία λέγεται αμινολεβουλινικό οξύ, καθώς είναι μη τοξική και μη αλλεργική. Η ουσία αυτή βρίσκεται ήδη στο σώμα μας και συμμετέχει στο σχηματισμό των ερυθροκυττάρων του αίματός μας. Έπειτα η περιοχή καλύπτεται ώστε να μην έρθει σε επαφή με το εξωτερικό φως και ο ασθενής περιμένει μέχρι η ουσία να απορροφηθεί από τα προβληματικά κύτταρα. Ο χρόνος αναμονής είναι συνήθως τρεις με τέσσερις ώρες. Τέλος εκτίθεται η προβληματική περιοχή σε ειδικό φως, που ενεργοποιεί το αμινολεβουλινικό οξύ.
Τα προτερήματα της φωτοδυναμικής θεραπείας είναι ότι καταστρέφει τους σμηγματογόνους αδένες που υπερλειτουργούν, το οποίο οδηγεί σε υπερανάπτυξη των Demodex και έπειτα σε φλεγμονή του δέρματος του προσώπου. Ακόμα η φωτοδυναμική θεραπεία καταστρέφει τα επιβλαβή βακτήρια που παίζουν επίσης ένα ρόλο στη παθογένεια της ροδόχρου νόσου. Τέλος αναδομεί το κολλαγόνο του δέρματος που έχει ήδη προσβληθεί από τη νόσο, δίνοντας στο δέρμα πιο σφριγηλή και ομοιόμορφη εμφάνιση.
Μετά τη θεραπεία καλό είναι να αποφεύγεται η άμεση έκθεση στον ήλιο για μερικές μέρες, τουλάχιστον χωρίς αντηλιακό, καθώς ίχνη της ουσίας παραμένουν στο δέρμα και μπορεί να οδηγήσουν σε ερεθισμό. Παρά τα καλά της αποτελέσματα, η φωτοδυναμική θεραπεία δε μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους τύπους ροδόχρου νόσου. Ο φωτοευαισθητοποιητής έχει μπορεί να διεισδύει μόνο ένα εκατοστό μέσα στο δέρμα. Έτσι βαριές μορφές ροδόχρου νόσου πχ. σταδίου ΙΙΙ, δεν ωφελούνται ιδιαίτερα από τη θεραπεία. Ακόμη δεν έχει άμεση δράση στο ερύθημα του προσώπου όπως για παράδειγμα το έντονο παλμικό φως. Τέλος μερικές ανεπιθύμητες ενέργειες κάνουν τη θεραπεία αυτή μη ανεκτή ή μη ιδανική για όλους. Ο πόνος είναι η συχνότερη. Όταν το φως εισέρχεται στο δέρμα και ενεργοποιεί την κρέμα, η περιοχή που θεραπεύεται συνήθως πονάει. Πολλές φορές δίνεται παυσίπονο από το στόμα ή τοπικό αναισθητικό με ένεση. Μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας οι ενοχλήσεις μπορεί να διαρκέσουν για λίγες μέρες, οπότε και δίνονται παυσίπονα. Στη περιοχή που θεραπεύεται, δημιουργείται αρχικά φλεγμονή. Το δέρμα κοκκινίζει και πιθανώς να πρήζεται το οποίο μπορεί να διαρκεί λίγες ημέρες. Στο ήδη προβληματικό δέρμα της ροδόχρου, η αντίδραση αυτή μπορεί να αναγκάσει τον ασθενή να μείνει σπίτι για λίγες ημέρες μέχρι να υποχωρήσει η φλεγμονή. Τέλος, σπάνια μπορεί να εμφανιστούν μικρές φουσκάλες οι οποίες ακόμη σπανιότερα επιμολύνονται με μικροοργανισμούς οπότε και απαιτείται αντιβίωση τοπικά σε μορφή κρέμας ή από το στόμα.
Γενικά η φωτοδυναμική θεραπεία έχει τη θέση της στην αντιμετώπιση της ροδόχρου νόσου, δεν είναι όμως πανάκεια. Εφαρμόζεται σε συγκεκριμένες μορφές της νόσου και σε συγκεκριμένους ασθενείς, ενώ ο ιατρός που θα την χρησιμοποιήσει πρέπει να έχει εμπειρία στη μέθοδο.
Ροδόχρους νόσος: Χειρουργικές μέθοδοι
Για κάποιες μορφές της ροδόχρου νόσου, η χειρουργική αντιμετώπιση είναι μονόδρομος. Σε προχωρημένα στάδια της νόσου, όταν έχουνε δημιουργηθεί ήδη φύματα, θεραπείες με κρέμες ή με χάπια είναι ελάχιστα ή καθόλου αποτελεσματικές. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα φύματα πρέπει να αφαιρεθούν χειρουργικά. Συχνότερα η χειρουργική αφαίρεση γίνεται με λέιζερ διοξειδίου του άνθρακα, ενώ άλλοι χειρουργοί προτιμούν την αφαίρεση τους χειρουργικά με νυστέρι, ή με ξυράφι. Άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σπανιότερα είναι η ηλεκτροκαυτηρίαση και η κρυοπηξία. Η επέμβαση μπορεί να γίνει σε τοπική ή ολική αναισθησία, ανάλογα με την έκταση της περιοχής. Οι περιοχές οι οποίες θεραπεύονται συχνότερα είναι η μύτη, τα αυτιά, το μέτωπο και το πηγούνι, ανάλογα με το πού ο ασθενής εμφανίζει φύματα. Συνήθως απαιτείται μια μόνο επέμβαση.
Αφαίρεση με laser διοξειδίου του άνθρακα
Το laser διοξειδίου του άνθρακα παράγει μια δέσμη ενέργειας που απορροφάται από τα μόρια νερού του δέρματος. Το laser θερμαίνει τα μόρια αυτά μέχρι που εξατμίζονται και το δέρμα που ακτινοβολείται εξαχνώνεται μέρος της θερμότητας απορροφάται από τις γύρω περιοχές. Γι αυτό το λόγο το λέιζερ διοξειδίου προκαλεί ταυτόχρονα αιμόσταση, σταματά δηλαδή την αιμορραγία. Ουσιαστικά ο χειρουργός αφού αναισθητοποιήσει την περιοχή αρχίζει και εξαχνώνει το δέρμα με το λέιζερ αφαιρώντας σταδιακά επίπεδα δέρματος μέχρι να φτάσει στο κατάλληλο βάθος. Έπειτα εφαρμόζεται συνήθως γάζα με αντιβιοτικό στην περιοχή και το δέρμα επουλώνεται σε δύο με τρεις εβδομάδες. Προτέρημα της μεθόδου είναι όπως είπαμε η αιμόσταση, η ελάχιστη δηλαδή αιμορραγία σε σχέση με τις άλλες μεθόδους. Μειονέκτημα είναι η παραγωγή καπνού από το δέρμα που εξαχνώνεται, που σε μερικούς ασθενείς μπορεί να προκαλέσει δυσφορία, ιδίως όταν η επέμβαση είναι στην περιοχή της μύτης και έγινε σε τοπική αναισθησία.
Χειρουργική αφαίρεση με νυστέρι ή ξυράφι
Πρόκειται για μια από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες μεθόδους. Η περιοχή αναισθητοποιείται και ο χειρουργός αφαιρεί με το νυστέρι ή με ειδικό ξυράφι τα προβληματικά επίπεδα δέρματος, όπως και με το λέιζερ διοξειδίου. Μειονέκτημα της μεθόδου είναι η έλλειψη αιμόστασης, η επέμβαση δηλαδή είναι αρκετά αιματηρή. Πλεονέκτημά της είναι το άμεσο αποτέλεσμα με μια μόνο επέμβαση.
Αφαίρεση με κρυοπηξία
Η κρυοπηξία (κρυοχειρουργική ή κρυοθεραπεία) είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιεί το ψύχος για να καταστρέψει προβληματικούς ιστούς. Η ψύξη γίνεται συνήθως με υγρό άζωτο που εφαρμόζεται στην προβληματική περιοχή είτε με σπρέι ή απλώνεται ως υγρό με ειδικά εργαλεία. Και η αυτή η επέμβαση απαιτεί αναισθησία, καθώς ουσιαστικά προκαλείται κρυοπάγημα. Κατά την κρυοπηξία, οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες οδηγούν σε δημιουργία μικροκρυστάλλων μέσα στα κύτταρα τα οποία τελικά καταστρέφονται. Η κρυοπηξία εφαρμόζεται στις μυρμηκίες, στα κονδυλώματα, στις ουλές, σε κάποιες μορφές καρκίνου του δέρματος και αλλού. Μειονεκτήματα της μεθόδου είναι οι πιθανές επιπλοκές που περιλαμβάνουν αλλαγές στο χρώμα του δέρματος και δημιουργία ουλών. Όταν εφαρμόζεται για τα φύματα της ροδόχρου, η περιοχή ψύχεται, συνήθως σε λίγες μέρες σχηματίζεται μια κρούστα που στη συνέχεια πέφτει και το δέρμα επουλώνεται σε δύο με τρεις εβδομάδες.
Αφαίρεση με ηλεκτροκαυτηρίαση
Η ηλεκτροκαυτηρίαση χρησιμοποιεί ουσιαστικά το ηλεκτρικό ρεύμα ώστε να παράγει θερμότητα η οποία πρακτικά καίει το δέρμα στο οποίο εφαρμόζεται. Χρησιμοποιείται ευρέως για την αντιμετώπιση κονδυλωμάτων, μυρμηκιών, αιμαγγειωμάτων, θηλωμάτων και αλλού. Η περιοχή αναισθητοποιείται και ο ιατρός καίει το προβληματικό δέρμα. Μειονεκτήματα της μεθόδου είναι όπως και στην κρυοπηξία πιθανώς αλλαγές στο χρώμα του δέρματος και δημιουργία ουλών.
Γενικά όταν η ροδόχρους νόσος είναι σταδίου ΙΙΙ, δηλαδή με φύματα θα χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση. Το ποια μέθοδος θα ακολουθηθεί εξαρτάται από τον ιατρό και πόση εμπειρία έχει με την κάθε μέθοδο. Προσωπικά τα καλύτερα αποτελέσματα πετυχαίνω με λέιζερ διοξειδίου και με ιατρικό ξυράφι, με το λέιζερ διοξειδίου να γίνεται ευκολότερα σε ιδιωτικό ιατρείο με τοπική αναισθησία και το ξυράφι με γενική νάρκωση σε νοσοκομειακή κλινική. Προσοχή όμως, η χειρουργική αντιμετώπιση των φυμάτων δεν αποτελεί εγγύηση ότι δε θα ξαναεμφανιστούν. Μετά την επέμβαση και αφού το δέρμα επουλωθεί πλήρως είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται οι κατάλληλες θεραπευτικές κρέμες ώστε να αποφύγουμε τις υποτροπές. Πρέπει δηλαδή να σταματήσουμε ή να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της ροδόχρου καταπολεμώντας τη φλεγμονή που τελικά οδηγεί στη δημιουργία φυμάτων.
Συμπαθεκτομή
Οι παραπάνω μέθοδοι χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση φυμάτων, δηλαδή των εξογκωμάτων, που προκαλεί η ροδόχρους. Μια άλλη αμφιλεγόμενη μέθοδος είναι η συμπαθεκτομή, η οποία στοχεύει στη βελτίωση του ερυθήματος και όχι των φυμάτων.
Το συμπαθητικό σύστημα είναι μέρος του νευρικού μας συστήματος, που ρυθμίζει βασικές λειτουργίες του οργανισμού και είναι υπεύθυνο για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας μας. Η συμπαθεκτομή είναι μια επέμβαση με την οποία κόβονται κλάδοι του συμπαθητικού συστήματος με την ελπίδα να μην αντιδρά τόσο έντονα στις αλλαγές θερμοκρασίας και σε καταστάσεις στρες. Η επέμβαση γίνεται ιδανικά από νευροχειρουργό. Γίνεται υπό γενική αναισθησία, συνήθως με δύο μικρές τομές στη μασχάλη. Η συμπαθεκτομή φαίνεται να βοηθά μερικούς ασθενείς με ροδόχρους νόσο, δεν υπάρχουν όμως μεγάλες στατιστικές μελέτες για να αποδειχθεί επιστημονικά η αποτελεσματικότητά της.
Είναι μια επεμβατική μέθοδος και πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν αντισταθμιστική υπεριδρωσία ή αντίθετα μείωση της εφίδρωσης, γευστική εφίδρωση (εφίδρωση του προσώπου μετά από κατανάλωση κάποιων τροφίμων), σπάνια παρατηρούνται πτώση του άνω βλεφάρου και πνευμοθώρακας. Προσωπικά δε συστήνω την συμπαθεκτομή για τη ροδόχρου καθώς κανείς δεν εγγυάται καλά αποτελέσματα ενώ η μέθοδος μπορεί να έχει σπάνιες αλλά πολύ σοβαρές επιπλοκές.
Ροδόχρους νόσος: Φυσικές θεραπείες
Τελευταία όλο και αυξάνει ο αριθμός των ασθενών που αναζητούν λύση στα ιατρικά τους προβλήματα μέσω φυσικών θεραπειών με βότανα και σπιτικές συνταγές. Το κόστος των φαρμακευτικών και παραφαρμακευτικών σκευασμάτων αλλά και η δυσπιστία ορισμένων ασθενών απέναντι στις φαρμακευτικές βιομηχανίες οδηγούν όλο και περισσότερους να στρέφονται σε εναλλακτικές μεθόδους αντιμετώπισης. Πολλοί ιατροί σπεύδουν να εναντιωθούν σε οποιαδήποτε τέτοιου είδους προσέγγιση. Δε πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι πολλά φάρμακα και καλλυντικά έχουν ούτως ή αλλιώς φυτική προέλευση. Εξάλλου δεν είναι λίγοι οι ασθενείς που ορκίζονται για την αποτελεσματικότητα σπιτικών συνταγών. Αντί λοιπόν να κατηγορούμε τυφλά κάθε θεραπευτική προσπάθεια που ξεφεύγει από το ιατρικό κατεστημένο, μπορούμε να δούμε με κριτική πάντα ματιά αν υπάρχουν φυτικές ουσίες των οποίων η θεραπευτική δράση τεκμηριώνεται από επιστημονικές έρευνες. Θα δούμε λοιπόν τα βασικά φυτικά συστατικά που αποδεδειγμένα βοηθούν στη ροδόχρου.
Χρησιμοποιείστε τις πληροφορίες αυτές είτε για να κρίνετε τα συστατικά των σκευασμάτων που θα βρείτε στα φαρμακεία είτε δοκιμάστε να παρασκευάσετε τα δικά σας προϊόντα. Οι εταιρίες όταν χρησιμοποιούν ένα συστατικό, φροντίζουν συνήθως ώστε να είναι απαλλαγμένο από δευτερεύοντα υλικά που πιθανώς να είναι επιβλαβή προκαλώντας αλλεργίες και άλλες ανεπιθύμητες αντιδράσεις. Ακόμα η συγκέντρωση των συστατικών αυτών ελέγχεται με ακρίβεια. Αν θέλετε παρόλα αυτά να πειραματιστείτε, προσοχή από που προμηθεύεστε τις πρώτες ύλες, ενώ την πρώτη φορά εφαρμόστε την κρέμα σε μια μικρή μόνο περιοχή, ώστε να ελέγξετε πώς το δέρμα σας αντιδρά.
Γλυκόριζα
Η γλυκόριζα χρησιμοποιείται για χρόνια στην κινεζική ιατρική σε ένα ευρύ φάσμα ασθενειών. Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούταν επίσης εκτενώς. Το συστατικό της γλυκόριζας που πιστεύεται ότι ευθύνεται για τις θεραπευτικές τις ιδιότητες είναι η γλυκοριζίνη. Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι η γλυκυρριζίνη δρα ως ήπιο αντιφλεγμονώδες, ενώ φαίνεται να ενισχύει την Τ κυτταρική ανοσία. Ένα άλλο συστατικό της, η γλαβριδίνη φαίνεται ότι δρα επίσης ως αντιφλεγμονώδες και αναστέλλει τη μελάγχρωση και το ερύθημα που προκαλεί η υπεριώδης ακτινοβολία. Ακόμα το γλυκυρριζικό οξύ που περιέχει, πιστεύεται ότι βελτιώνει την ερεθιστική δερματίτιδα, βελτιώνοντας το ερύθημα, το οίδημα και τον κνησμό. Τέλος, η λικοχαλκόνη Α που επίσης περιέχει η γλυκόριζα δρα ως αντιφλεγμονώδες αναστέλλοντας συγκεκριμένες κυτοκίνες, τα εικοσανοειδή, ενώ έχει και αντιμικροβιακές ιδιότητες.
Ήδη κυκλοφορούν πολλά παραφαρμακευτικά σκευάσματα με γλυκόριζα, ενώ περιέχεται και ως ενεργό συστατικό σε πολλές κρέμες προσώπου. Ασθενείς που ασχολούνται με Παρασκευή σπιτικών καλλυντικών αναμιγνύουν εκχύλισμα γλυκόριζας με αλόη και το χρησιμοποιούν ως κρέμα προσώπου. Μια σπιτική συνταγή που κυκλοφορεί αρκετά στα φόρουμ είναι ¼ μιας κουταλιάς του γλυκού εκχύλισμα γλυκόριζας, 4 σταγόνες γλυκερίνης και 4 κουταλιές της σούπας αλόη.
Χρυσάνθεμο
Το χρυσάνθεμο είναι μέλος της οικογένειας που περιλαμβάνει επίσης την καλέντουλα και το χαμομήλι. Χρησιμοποιείται για χρόνια στην παραδοσιακή ιατρική για τη θεραπεία των ημικρανιών, για τον πυρετό και την αρθρίτιδα. όπως απέδειξε η Jessica Wu στο Journal of Drugs in Dermatology το εκχύλισμα χρυσάνθεμου μειώνει τη φλεγμονή, ελαχιστοποιεί το ηλιακό έγκαυμα, μειώνει την ερυθρότητα και προστατεύει από τις ελεύθερες ρίζες.
Ένα από τα κύρια ενεργά συστατικά του χρυσάνθεμου, η παρθενολίδη, αναστέλλει την απελευθέρωση της σεροτονίνης, αναστέλλει την 5-λιποξυγενάση και κυκλοοξυγενάση, με αποτέλεσμα τη μείωση της συσσωμάτωσης των αιμοπεταλίων. Η παρθενολίδη όμως είναι γνωστό αλλεργιογόνου, ως εκ τούτου αντενδείκνυται για την φροντίδα του δέρματος. Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, αναπτύχθηκε από τις βιομηχανίες ένα υποαλλεργικό εκχύλισμα χρυσάνθεμου χωρίς παρθενολίδη. Το εκχύλισμα αυτό βελτίωσε σε έρευνες την ήπια ακμή, αναστέλλοντας την απελευθέρωση των παραγόντων φλεγμονής από τα λεμφοκύτταρα και μείωσε τη συγκέντρωση των ουδετερόφιλων.
Προσοχή λοιπόν με το χρυσάνθεμο, βεβαιωθείτε ότι το προϊόν που θα αγοράσετε ή θα παρασκευάσετε περιέχει εκχύλισμα χωρίς παρθενολίδη. Αν είστε αλλεργικοί στο χαμομήλι ή την καλέντουλα καλύτερα αποφύγετέ το.
Πράσινο Τσάι
Τα εκχυλίσματα του πράσινου τσαγιού χρησιμοποιούνται τελευταία ευρέως στην κοσμετολογία. Το εκχύλισμα του πράσινου τσαγιού, περιέχει μεγάλες ποσότητες πολυφαινολικών ενώσεων. Τα παράγωγα του πράσινου τσαγιού όπως η επικατεχίνη και επιγαλλοκατεχίνη διαθέτουν τεκμηριωμένα αντικαρκινικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Ακόμα φαίνεται ότι το πράσινο τσάι προστατεύει από τις αρνητικές επιδράσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας και ενισχύει τη λειτουργία του δέρματος ως προστατευτικό φραγμό απέναντι σε βλαπτικούς παράγοντες του περιβάλλοντος. Τέλος το πράσινο τσάι προκαλεί αποδεδειγμένα ήπια αγγειοσύσπαση, και βελτιώσει έτσι άμεσα το ερύθημα και τις ευρυαγγείες της ροδόχρου νόσου.
Κυκλοφορούν πολλές κρέμες με εκχύλισμα πράσινου τσαγιού για τη ροδόχρου νόσο. Παρόλα αυτά η ωφέλιμη δράση του είναι τόσο καλά τεκμηριωμένη που πολλοί δερματολόγοι προτείνουν συμπληρωματικά της κλασικής θεραπείας επιθέματα πράσινου τσαγιού δύο με τρεις φορές την μέρα. Πρακτικά βράζετε πράσινο τσάι, το αφήνετε να κρυώσει και χρησιμοποιώντας μια κομπρέσα ή μια καθαρή πετσέτα κάνετε επιθέματα με αυτό για 2-3 λεπτά. Έπειτα αφήνετε το πρόσωπο να στεγνώσει. Καλό είναι μετά τα επιθέματα να ακολουθεί η κρέμα σας, καθώς τα υγρά τείνουν να ξεραίνουν το δέρμα.
Βρώμη
Η βρώμη παρέχει προστασία στο δέρμα και ανακουφίζει από ήπιους ερεθισμούς όπως πχ. από τα τσιμπήματα εντόμων και από ελαφριά αλλεργική δερματίτιδα. Οι ενυδατικές ιδιότητες της βρώμης είναι καλά γνωστές, ενώ έχει αποδειχθεί ότι οι πρωτεΐνες και οι πολυσακχαρίτες της βρώμης ενισχύουν τον φυσικό φραγμό του δέρματος, προστατεύοντας από εξωτερικά αλλεργιογόνα. Ακόμα φαίνεται ότι η βρώμη εμφανίζει αντιοξειδωτικές ιδιότητες ενώ τα έλαια που περιέχει εμποδίζουν τη διαδερμική απώλεια νερού. Μια έρευνα του Saeed και των συνεργατών του απέδειξε τις αντιφλεγμονώδεςι ιδιότητες της βρώμης λόγω της αναστολής της σύνθεση των προσταγλανδινών, ουσιών που συμμετέχουν στη φλεγμονή. Τέλος, το εκχύλισμα βρώμης είναι ήπιο αλλά αποτελεσματικό καθαριστικό που περιέχει συστατικά που απομακρύνουν ρύπους και σμήγμα από το δέρμα χωρίς να το ερεθίζουν.
Πολλά εμπορικά σκευάσματα, κρέμες και καθαριστικά, περιέχουν βρώμη. Αν θέλετε να πειραματιστείτε μόνοι σας προσθέστε δύο κουταλιές σούπας βρώμη σε μισό φλιτζάνι χλιαρό νερό. Αφήστε τη βρώμη να μουσκέψει μέχρι να γίνει ένα ομοιογενές υλικό. Εφαρμόστε τη μάσκα στις προβληματικές περιοχές και αφήστε τη να δράσει για 3-5 λεπτά.
Αλόη
Η αλόη χρησιμοποιείται για χρόνια για τις καταπραϋντικές και αντιφλεγμονώδεις της ιδιότητες. Ανακουφίζει από το αίσθημα ξηρότητας, καύσου και κνησμού που έχουν πολλοί ασθενείς με ροδόχρου νόσο. Η αλόη φαίνεται ότι δρα βραχυπρόθεσμα ανακουφίζοντας από τα συμπτώματα της πάθησης, δεν αποδεικνύεται όμως μέχρι στιγμής ότι αντιμετωπίζει τις αιτίες της νόσου. Τέλος η γέλη αλόης μπορεί να αφήσει ένα κολλώδες υπόλειμμα στο δέρμα που ορισμένοι βρίσκουν δυσάρεστο. Περιέχεται σε πολλές κρέμες και καθαριστικά προσώπου, ενώ ως στις σπιτικές συνταγές χρησιμοποιείται είτε μόνη της είτε συνδυαστικά με άλλα βότανα.
Άλλα βότανα
Η θετική επίδραση των παρακάτω ουσιών είναι περισσότερο εμπειρική, αναφέρονται σε φόρουμ στο διαδίκτυο ή κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα μεταξύ των ασθενών. Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά τους όμως δεν είναι επαρκώς επιστημονικά αποδεδειγμένη. Προσοχή λοιπόν πριν αποφασίσετε να τις χρησιμοποιήσετε.
Λεβάντα
Η λεβάντα πιστεύεται ότι έχει αντιβακτηριακή, αντιμυκητιακή και αντιφλεγμονώδη δράση που καταπραΰνει το δέρμα ενώ απομακρύνει επιβλαβείς μικροοργανισμούς. Προσοχή όμως καθώς πολλοί είναι αλλεργικοί στη λεβάντα. Αρχικά απλώστε μικρή ποσότητα εκχυλίσματος λεβάντας σε μια μικρή περιοχή πρόσωπο για να δείτε πώς αντιδρά το δέρμα σας. Αν δεν αντιμετωπίσετε προβλήματα μπορείτε να απλώσετε έλαιο λεβάντας με τη βοήθεια ενός κομματιού βαμβακιού στο πρόσωπο, αφήστε το για 30-40 λεπτά και ξεπλύνετε με νερό καθαρό.
Καμφορά
Η καμφορά είναι μια φυτική λευκή κρυσταλλική ουσία. Έχει χρησιμοποιηθεί για τη διάρροια, την αρθρίτιδα, τη βρογχίτιδα και για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος.
Πρόσφατα, αποδείχθηκε ότι το έλαιο καμφοράς είναι αποτελεσματικό απέναντι στο παράσιτο Demodex που παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη παθογένεια της ροδόχρου νόσου. Απαιτείται όμως προσοχή με τη χρήση του, καθώς σε πολλούς ερεθίζει το δέρμα και χειροτερεύει την εμφάνιση της πάθησης.
Μηλόξυδο
Το ξύδι από μηλίτη είναι μια από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες σπιτικές συνταγές για τη ροδόχρου νόσο στην Αγγλία. Χρησιμοποιείται είτε ως ρόφημα είτε τοπικά. Φαίνεται ότι βοηθά στη διατήρηση του φυσιολογικού pH του δέρματος, έχει αντισηπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Εφαρμόστε τοπικά με τη βοήθεια μιας καθαρής γάζας και αφήστε το να δράσει για 2-3 λεπτά.
Μέλι
Το μέλι είναι γνωστό φυτικό αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες και αντιοξειδωτικό. Πολλοί ασθενείς ισχυρίζονται ότι μειώνει τις εξάρσεις της νόσου και κρατά το δέρμα ενυδατωμένο χωρίς να προκαλεί λιπαρότητα.
Κάντε ελαφρύ μασάζ με 2 κουταλιές μέλι στο πρόσωπο, αφήστε το να δράσει για 10 λεπτά, ξεπλύνετε με καθαρό νερό και μετά χρησιμοποιείστε μια ενυδατική κρέμα. Μια άλλη συνταγή για μάσκα προσώπου είναι 2 κουταλιές μέλι, 1 κουταλιά ελαιόλαδο και 1 κουταλιά πλήρες γάλα.
Λεμόνι
Οι αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες του λεμονιού κάνουν πολλούς να το χρησιμοποιούν για την αντιμετώπιση της ροδόχρου νόσου. Πιστεύεται ότι το κιτρικό οξύ που περιέχει μειώνει τον αριθμό των επιβλαβών μικροοργανισμών ενώ η βιταμίνη C δρα αντιοξειδωτικά. Ο χυμός λεμονιού εφαρμόζεται μόνος του είτε αναμεμιγμένος με μέλι σαν μάσκα προσώπου.
Όπως είδαμε παραπάνω, τα εσπεριδοειδή περιέχουν εσπεριδίνη που βοηθά στην ελαστικότητα των αγγείων. Η εσπεριδίνη έχει αρχίσει να κυκλοφορεί τόσο με τη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής όσο και ως συστατικό κρεμών για τη ροδόχρου νόσο. Τα λεμόνια όμως περιέχουν τυραμίνη, που μπορεί να προκαλέσει αντιδραστικά αγγειοδιαστολή, που προκαλεί έξαρση της νόσου. Δοκιμάστε λοιπόν με προσοχή.
Γενικά, όπως αναφέρει ο Wu στο Journal of drugs in dermatology, η θεραπευτική αξία των φαρμακευτικών βοτάνων κερδίζει συνεχώς την αποδοχή από το ιατρικό επάγγελμα. Ωστόσο, υπάρχει ένας αριθμός μεταβλητών που μπορούν να επηρεάσουν τη σύνθεση, τη συγκέντρωση, και την βιοδιαθεσιμότητα των ουσιών. Μερικές από αυτές τις ουσίες έχουν αξιολογηθεί σε κλινικές δοκιμές, άλλες όμως όχι. Άλλες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους, ενώ άλλες μπορεί στην πραγματικότητα να επιδεινώσουν τη ροδόχρου νόσο. Σε κάθε περίπτωση ενημερώστε τον δερματολόγο σας και συζητήστε μαζί του.
Ροδόχρους νόσος: Βελονισμός
Ο βελονισμός είναι μια θεραπευτική μέθοδος που βασίζεται στην κινέζικη ιατρική. Αποτελεί μια τεχνική, η οποία βασίζεται στην τοποθέτηση βελονών σε συγκεκριμένα σημεία του δέρματος. Ο βελονισμός σύμφωνα με τους Κινέζους έχει ως στόχο να επανορθώσει ανισορροπίες στη ροή ενέργειας των σώματος μέσω της διέγερσης των σημείων βελονισμού. Αν και ο βελονισμός ήρθε στην Ευρώπη πριν από περίπου 150 χρόνια, θεωρούνταν συχνά «κομπογιαννίτικη» μέθοδος εξαπάτησης των ασθενών. Καθώς πολλοί ασθενείς ανέφεραν βελτίωση συμπτωμάτων όπως ο πόνος, ο ίλιγγος, οι εμβοές και αλλεργικών συμπτωμάτων, άρχισαν δειλά να γίνονται οι πρώτες επιστημονικές έρευνες από πανεπιστήμια της Αμερικής ώστε να μελετηθεί αν πράγματι έχει αποτέλεσμα ή αν πρόκειται για απλό φαινόμενο Placebo (Placebo είναι το φαινόμενο κατά το οποίο ο ασθενής αυθυποβάλλεται και νιώθει βελτίωση των συμπτωμάτων του με μια ψεύτικη θεραπεία). Η πρόοδος της νευροφυσιολογίας έδειξε πιθανούς τρόπους δράσης του βελονισμού. Με τον καιρό καταγράφονται οι ενδείξεις του βελονισμού και η μέθοδος τυποποιείται. Πλέον όλο και συχνότερα βρίσκει απήχηση σε ασθενείς και ιατρούς, ενώ περισσότερες από τις μισές ιατρικές σχολές της Αμερικής περιλαμβάνουν το βελονισμό στο πρόγραμμα εκπαίδευσης των φοιτητών. Το 1990 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθιέρωσε τις ενδείξεις του, μέσα στις οποίες περιλαμβάνονται το σύνδρομο χρόνιου πόνου, το άσθμα, γαστρεντερικές ενοχλήσεις, η οσφυαλγία, ημικρανίες, το άγχος και άλλα. Στην Ελλάδα το Υπουργείου Υγείας δέχεται τον βελονισμό ως μέθοδο θεραπείας η οποία εφαρμόζεται μόνο από ιατρούς.
Όσο αφορά στη ροδόχρου νόσο υπάρχουν ελάχιστες έρευνες για την αποτελεσματικότητα του βελονισμού, και καμία μέχρι στιγμής από διεθνώς αναγνωρισμένα πανεπιστήμια. Έτσι οι περισσότεροι δερματολόγοι δεν τον δέχονται ως θεραπευτική μέθοδο για την αντιμετώπιση της πάθησης. Σε διεθνή φόρουμ οι απόψεις διίστανται με άλλους ασθενείς να αναφέρουν μεγάλη βελτίωση και άλλους μηδενική. Προσωπικά δε συστήνω το βελονισμό για τη ροδόχρου. Δεν υπάρχουν σοβαρές επιστημονικές έρευνες που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά του ενώ οι ασθενείς μου που ισχυρίζονται ότι βοηθήθηκαν από τον βελονισμό εφάρμοζαν ταυτόχρονα και άλλες θεραπείες οπότε δεν μπορεί κανείς να κρίνει αν και κατά πόσο αυτός ήταν που βελτίωσε την εικόνα τους.
Ομοιοπαθητική
Η ομοιοπαθητική ξεκίνησε τον 18ο αιώνα από τον γιατρό Σάμιουελ Χάνεμαν. Μέχρι τότε πιστεύονταν ότι οι αρρώστιες προκαλούνταν από μια ανισορροπία των σωματικών υγρών που θεωρούσαν ότι ήταν το αίμα, το φλέγμα και η χολή. Ο Χάνεμαν προσπαθούσε να αντιμετωπίσει την ανισορροπία αυτή δίνοντάς μια εξαιρετικά μικρή ποσότητα από το δηλητήριο που θεωρούσε ότι αρχικά δημιούργησε το πρόβλημα. Η ομοιοπαθητική υποστηρίζει πως δεν είναι το ενεργό συστατικό που έχει την θεραπευτική ιδιότητα, αλλά η ενέργεια που έχει περάσει από αυτό στο νερό. Η πιο ενδεδειγμένη συγκέντρωση ομοιοπαθητικών φαρμάκων είναι 30C που αντιστοιχεί σε ένα μόριο ενεργής ουσίας ανά δισεκατομμύρια μόρια νερού.
Ο όλο και αυξανόμενος αριθμός ασθενών που προσανατολίζονται στη ομοιοπαθητική οδήγησε στην ραγδαία αύξηση των επιστημονικών ερευνών που αναζητούν την αποτελεσματικότητα ή μη της ομοιοπαθητικής. Η συντριπτική πλειοψηφία ερευνών δείχνει πως η ομοιοπαθητική δεν έχει καλύτερα αποτελέσματα από placebo. Αυτές που δείχνουν στατιστικά καλύτερα αποτελέσματα από το placebo, κατηγορούνται από τους αναλυτές ότι έχουν πολλά σημαντικά μεθοδολογικά προβλήματα. Το 2012 δημοσιεύτηκε από τον Lawrence Chukundi μια μελέτη με τον τίτλο Ροδόχρους Νόσος και Ομοιοπαθητική. Ο Chukundi χρησιμοποίησε ομοιοπαθητικά φάρμακα σε τρεις ασθενείς και έδειξε ότι είχα πολύ καλά αποτελέσματα. Οι επικριτές της δημοσίευσης τον κατηγορούν ότι δεν είχε ομάδα ελέγχου ώστε να αποκλειστεί το φαινόμενο placebo ενώ ο αριθμός των ασθενών είναι εξαιρετικά χαμηλός για να εξαχθούν αποτελέσματα. Τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα ομοιοπαθητικά φάρμακα για τη ροδόχρου είναι τα: Agaricus muscarius, Belladona, Psorinum, Silicea, Carbo vegetabilis, Hydocotyle asciatica, Sarsaparilla officinalis και Euphrasia officinalis.
Προσωπικά δε συστήνω στους ασθενείς μου την ομοιοπαθητική για την αντιμετώπιση της ροδόχρου. Εκτός του η αποτελεσματικότητά της δεν έχει αποδειχθεί ικανοποιητικά, οι ομοιοπαθητικοί συνήθως απαγορεύουν τη χρήση των κλασικών μεθόδων θεραπείας στους ασθενείς. Σε ήπιες περιπτώσεις πιθανώς να έχει αποτέλεσμα λόγω του φαινομένου placebo, η απαγόρευση όμως της χρήσης άλλων μεθόδων όπως για παράδειγμα το αντηλιακό, μπορεί να οδηγήσει στο μέλλον σε μη αναστρέψιμη επιδείνωση της εικόνας της νόσου. Πρακτικά αν η ομοιοπαθητική σας βοήθησε μπορείτε να την συνεχίσετε καθώς δεν έχει σχεδόν καμία ανεπιθύμητη ενέργεια. Συζητήστε όμως με τον δερματολόγο σας και ακολουθήστε παράλληλα ένα έστω συμπληρωματικό σχέδιο αντιμετώπισης της πάθησης.
Ψυχοδερματολογία
Είναι γνωστό ότι το δέρμα και ο εγκέφαλος συνδέονται εμβρυολογικά. Το δέρμα αλληλεπιδρά τόσο με τον νευρικό όσο και με το ανοσολογικό μας σύστημα. Αντιδρά τόσο σε ενδογενείς όσο και σε εξωγενείς παράγοντες, αντιλαμβάνεται αλλαγές στο περιβάλλον μας και αντιδρά σε αυτές.
Το άγχος ενεργοποιεί δύο νευρικές οδούς: τον αδρενεργικό άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης και το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Η ενεργοποίηση του πρώτου άξονα μέσω περίπλοκων νευρολογικών οδών, καταλήγει στην έκκριση κυρίως κορτιζόλης, ενώ του δεύτερου άξονα στην έκκριση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης. Μέσω άλλων ορμονικών αλληλεπιδράσεων, ενεργοποιούνται κύτταρα του ανοσολογικού μας συστήματος (Τ, Β, ηωσινόφιλα και άλλα) και υποστηρίζεται η φλεγμονή που επιδεινώνει την ροδόχρου νόσο.
Από την άλλη μεριά, έχει αποδειχθεί με πολλές έρευνες ότι η ροδόχρους νόσος μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των ασθενών. Έρευνα της Αμερικάνικης Κοινότητας για τη Ροδόχρου Νόσο έδειξε ότι πάνω από 76% των ασθενών έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση, 41% αποφεύγει την επαφή με άλλους ανθρώπους όταν η πάθηση είναι σε έξαρση, ποσοστό αυτών εμφάνισαν σημάδια κατάθλιψης, ενώ φάνηκε ότι η νόσος μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην επαγγελματική ζωή του ασθενούς. Η πεποίθηση που επικρατούσε παλαιότερα ότι ερυθρότητα στο πρόσωπο και πρησμένη μύτη σημαίνει αλκοολισμός, οδηγεί σε στιγματισμό των ασθενών και περαιτέρω επιδείνωση της ψυχολογικής τους κατάστασης.
Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος άγχους και ροδόχρου νόσου κατά τον οποίο το ένα τροφοδοτεί το άλλο. Ο κύκλος αυτός πρέπει λοιπόν να σπάσει τόσο για την ψυχική υγεία του ασθενούς όσο και για να σταματήσει το άγχος να δρα ως εκλυτικός παράγοντας στη πάθηση. Όλο και περισσότεροι ασθενείς ζητούν τη βοήθεια ψυχολόγου, ή ψυχοθεραπευτή, ενώ στο εξωτερικό ιδιαίτερη ανάπτυξη γνωρίζει ο τομέας της ψυχοδερματολογίας. Η ψυχοδερματολογία, όπως αναφέρει ο Κουρής στην Ελληνική Επιθεώρηση Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας, είναι μια υποειδικότητα της δερματολογίας και της ψυχιατρικής. Ασχολείται με τις δερματολογικές παθήσεις που επηρεάζονται από ψυχολογικούς παράγοντες και με τις απαιτούμενες ψυχοθεραπείες που αναμένεται να φέρουν θετικό αποτέλεσμα στο δερματολογικό πρόβλημα των ασθενών. Ο ειδικός βοηθά τον ασθενή με τη διαχείριση του άγχους που βιώνει σχετικά με τη ροδόχρου νόσο ή και ανεξάρτητα από αυτήν. Συνήθως διδάσκονται τεχνικές χαλάρωσης ενώ όταν είναι απαραίτητο διορθώνεται η εσφαλμένη εντύπωση του ασθενούς για τον εαυτό του και γίνεται προσπάθεια να ανακτηθεί η αυτοπεποίθησή του.
Πλέον η επίσκεψη σε ειδικό για την ψυχική υγεία δεν θεωρείται ταμπού, ούτε στιγματίζει τον ασθενή. Σίγουρα η ψυχοθεραπεία δεν αποτελεί από μόνη της θεραπεία για τη ροδόχρου νόσο. Προσφέρει όμως πολλά τόσο στη διαχείριση της κατάστασης από τον ίδιο τον ασθενή, όσο και στη μείωση του άγχους, του σημαντικού αυτού παράγοντα που συμμετέχει στην παθογένεια της πάθησης. Προσωπικά ρωτάω πάντα τους ασθενείς μου κατά πόσο νιώθουν ότι η πάθηση τους επηρεάζει ψυχολογικά και σε περίπτωση που η απάντηση είναι θετική προτείνω μια δοκιμαστική έστω επίσκεψη σε ειδικό. Εξάλλου τεχνικές διαχείρισης του άγχους είναι χρήσιμες για όλους μας με τους σημερινούς γρήγορους ρυθμούς ζωής.
Ροδόχρους νόσος: Θεραπευτικό σχέδιο δράσης
Όπως καταλαβαίνετε από τα παραπάνω οι υπάρχουσες θεραπείες για την αντιμετώπιση της ροδόχρου νόσου είναι πολλές. Οι περισσότεροι ασθενείς χάνονται στο πλήθος πληροφοριών. Η πιο κλασική περίπτωση είναι η εξής: ο ασθενής παρατηρεί ότι το πρόσωπό του κοκκινίζει και τον ενοχλεί. Ίσως κάποιος παρατηρητικός φίλος να δει το κοκκίνισμα και να δώσει την προσωπική του συμβουλή για μια σπιτική συνταγή (χυμό λεμονιού, τσάι κλπ.) ή για ένα καλλυντικό που ξέρει ότι βοηθάει. Ο ασθενής το δοκιμάζει, δεν έχει το αποτέλεσμα που περιμένει, επισκέπτεται το φαρμακείο της γειτονιάς και ζητά τη βοήθεια του φαρμακοποιού. Αγοράζει καλλυντικά γνωστής εταιρείας, πιθανώς και πάλι χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επιστρέφει στο φαρμακείο και αγοράζει καλλυντικό άλλης εταιρείας. Όταν ούτε και αυτό τον ικανοποιεί είτε παραιτείται της προσπάθειας και αποφασίζει ότι θα ζήσει με την πάθηση, είτε επισκέπτεται δερματολόγο. Ο δερματολόγος συνήθως δίνει κρέμα με ερυθρομυκίνη ή μετρονιδαζόλη και διώχνει τον ασθενή (φυσικά υπάρχουν λαμπρές εξαιρέσεις αλλά μπορούμε να δεχθούμε ότι είτε λόγω φόρτου εργασίας είτε για άλλους λόγους ο ιατρός σπάνια αφιερώνει περισσότερο από 15 λεπτά στον ασθενή). Ο ασθενής δοκιμάζει την κρέμα, βλέπει ένα αποτέλεσμα αλλά όχι και πλήρη ίαση όπως περιμένει. Τελικά καταλήγει ή να αλλάζει συνεχώς δερματολόγους ψάχνοντας για αυτόν που θα του δώσει το θαυματουργό φάρμακο ή παραιτείται της προσπάθειας. Μπορεί η παραπάνω ιστορία να μην ταιριάζει απόλυτα με τη δική σας εμπειρία, σίγουρα όμως βρίσκετε πολλά κοινά στοιχεία.
Ας δούμε λοιπόν μαζί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης. Φυσικά δεν αναπληρώνει την ιατρική επίσκεψη και την γνώμη ενός καλά ενημερωμένου δερματολόγου, αλλά σας προετοιμάζει για τον τρόπο σκέψης που θα ακολουθηθεί.
Αρχικά πρέπει να αποδεχθούμε ότι η ροδόχρους νόσος είναι μια χρόνια πάθηση. Δεν υπάρχει μαγική θεραπεία την οποία μπορούμε να ακολουθήσουμε ώστε να μην ξαναεμφανιστεί. Όποιος υπόσχεται κάτι τέτοιο σας κοροϊδεύει. Μαθαίνουμε να ζούμε με την νόσο, μαθαίνουμε τους εκλυτικούς μας παράγοντες, τους αποφεύγουμε (όσο μπορούμε) και καταπολεμούμε με τη βοήθεια του ιατρού τα συμπτώματα, προσπαθώντας όσο το δυνατόν να μην είναι εμφανή αλλά και να μειώσουμε όσο γίνεται τις εξάρσεις της νόσου.
Το πρώτο βήμα είναι να καθορίσετε ποιο στάδιο της ροδόχρου νόσου έχετε. Υπάρχουν μέρες κατά τις οποίες το πρόσωπό σας είναι απόλυτα φυσιολογικό, χωρίς το παραμικρό κοκκίνισμα; Υπάρχουν φορές που κανείς δε μπορεί να διακρίνει τα σημάδια της ροδόχρου ακόμα και αν ξέρει ότι πάσχετε από αυτήν; Τότε ανήκετε το στάδιο 0, τη λεγόμενη προ-ροδόχρου νόσο.
Αν το πρόσωπό σας δεν είναι πλέον ποτέ απόλυτα φυσιολογικό, κοιτάξτε πολύ προσεκτικά στον καθρέφτη. Αν το μόνο που βλέπετε είναι ερυθρότητα (κοκκίνισμα) με ή χωρίς τηλαγγειεκτασίες (μικρές φλεβίτσες, ευρυαγγείες) αλλά χωρίς να παρατηρείτε σπυράκια ή εξογκώματα ανήκετε στο στάδιο 1, τη λεγόμενη ερυθηματοτηλαγγειεκτασική ροδόχρου νόσο.
Αν παρατηρείτε εκτός από το ερύθημα και μικρά σπυράκια με ή χωρίς πύον, συνήθως γύρω από την περιοχή της μύτης, στο μέτωπο ή το πιγούνι, ανήκετε στο στάδιο 2, την βλατιδοφλυκταινώδη ροδόχρου νόσο. Βλατίδες ονομάζονται τα σπυράκια χωρίς πύον ενώ φλύκταινες με πύον.
Αν εκτός από τα παραπάνω έχετε μόνιμα εξογκώματα (τα λεγόμενα φύματα) στη μύτη, το μέτωπο, το πιγούνι ή τα αυτιά που κάνουν τις περιοχές αυτές να μοιάζουν μόνιμα πρησμένες ανήκετε στο στάδιο 3, τη φυματιώδη ροδόχρου νόσο.
Τέλος αν έχετε οφθαλμικά ενοχλήματα όπως ξηρότητα, αίσθημα ξένου σώματος, κάψιμο ή κνησμό ανήκετε σε έναν σοβαρό υποτύπο της νόσου, τον οφθαλμικό. Ο οφθαλμικός υποτύπος της ροδόχρου μπορεί να υπάρχει σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω στάδια.
Ανάλογα λοιπόν με το στάδιο της νόσου δίνεται και η κατάλληλη θεραπεία. Αν ανήκετε στο στάδιο 0: ο στόχος είναι να κρατήσουμε το πρόσωπο όσο το δυνατόν περισσότερο στην φυσιολογική του κατάσταση, μειώνοντας τις εξάρσεις της νόσου όσο γίνεται. Αποφεύγουμε λοιπόν τους εκλυτικούς παράγοντες, πλένουμε το πρόσωπό μας με ειδικό καθαριστικό για τη ροδόχρου δύο φορές την ημέρα και εφαρμόζουμε ανάλογη καλλυντική κρέμα δύο φορές την ημέρα, το πρωί απαραίτητα με αντηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον SPF 30. Σε περίπτωση έξαρσης της νόσου δίνουμε συνήθως τοπική θεραπεία με κρέμα μετρονιδαζόλης και αν αυτή δεν είναι αρκετή ίσως αντιβίωση από το στόμα, όπως η δοξικυκλίνη για 2-4 εβδομάδες. Πολλοί ασθενείς βρίσκουν συνδυαστικά χρήσιμα τα επιθέματα με πράσινο τσάι. Η σχετικά νέα κρέμα με βριμονιδίνη τρυγική προσφέρει άμεση αντιμετώπιση των συμπτωμάτων για 11 περίπου ώρες και είναι ιδανική για ασθενείς με προ-ροδόχρου νόσο.
Αν ανήκετε στο στάδιο 1: προτιμούμε ήπιες θεραπείες που δεν ερεθίζουν το δέρμα. Το παραπάνω πρόγραμμα περιποίησης με ειδικό καθαριστικό και καλλυντική κρέμα διατηρείται. Ανάλογα με την βαρύτητα της νόσου προσθέτουμε κρέμα με μετρονιδαζόλη δύο φορές την ημέρα ή κρέμα με τρετινοΐνη το βράδυ ή τοπικά ανοσοκατασταλτικά όπως το Tacrolimus / Pimecrolimus το βράδυ, συνήθως μετά το καθαριστικό και πριν την ενυδατική κρέμα. Σε δυσκολότερες περιπτώσεις δίνονται αντιβιοτικά χάπια όπως η δοξικυκλίνη για 6 με 8 εβδομάδες. Για το γενικευμένο ερύθημα βοηθάει ακόμα το έντονο παλμικό φως (IPL). Αν όμως παρατηρείτε στο πρόσωπό σας λεπτά μικρά αγγεία (φλέβες), τις λεγόμενες τηλαγγειεκτασίες, ιδανικότερα είναι τα laser αγγείων όπως τα pulsed dye ή το KTP laser. Τέλος η βριμονιδίνη τρυγική έχει και εδώ θέση στην συμπτωματική θεραπεία του ερυθήματος αν αυτό είναι που επιθυμεί ο ασθενής.
Αν ανήκετε στο στάδιο 2: εκτός από το πρόγραμμα περιποίησης δίνεται τοπικά κρέμα με υπεροξείδιο του βενζολίου συνήθως συνδυασμένη με αντιβιοτικό 2 φορές την ημέρα, αντιβίωση σε χάπια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι στο στάδιο 1 ή ισοτρετινοΐνη σε χάπια για 3-4 μήνες. Προσοχή! Η ισοτρετινοΐνη σε χάπια δεν πρέπει να συνδυάζεται με αντιβιοτικά χάπια καθώς υπάρχει κίνδυνος σοβαρών παρενεργειών (αύξηση της πίεσης στο κρανίο) και πρέπει πάντα να συνδυάζεται με αντισύλληψη καθώς είναι ισχυρό τερεατογόνο. Τα laser που αναφέραμε στο στάδιο 1 μπορούν να χρησιμοποιηθούν και εδώ.
Αν ανήκετε στο στάδιο 3: απαιτούνται ισχυρές θεραπείες. Η ισοτρετινοΐνη είναι το μόνο φάρμακο που έδειξε μικρή βελτίωση στα φύματα της ροδόχρου νόσου, οπότε δίνεται σε χάπια για μισό περίπου χρόνο. Τα φύματα ουσιαστικά αφαιρούνται χειρουργικά με τις μεθόδους που συζητήσαμε παραπάνω (νυστέρι, ξυράφι, laser κλπ.).
Αν ανήκετε στον οφθαλμικό υποτύπο της ροδόχρου νόσου, απαραίτητο είναι να συμβουλευτείτε και έναν οφθαλμίατρο. Η κλασική θεραπεία περιλαμβάνει εκτός από τη δερματολογική θεραπεία οφθαλμικές σταγόνες και αντιβίωση σε χάπια.
Μια εργασία που παρουσιάστηκε στο Derma Update το 2014 στο Βερολίνο, έδειξε σε ασθενείς που παρουσιάζουν ροδόχρου νόσο μόνο στο δεξί ή αριστερό μέρος του προσώπου, σημαντικό ρόλο παίζουν μάλλον τα παράσιτα Demodex, οπότε και κρέμα με περμεθρίνη βελτιώνει πολύ τα συμπτώματα.
Είναι προφανές ότι το θεραπευτικό φάσμα είναι τεράστιο και ο κάθε ασθενής διαφορετικός. Ένας καλός δερματολόγος που γνωρίζει την παθογένεια της νόσου και τις φαρμακολογικές ιδιότητες των διαθέσιμων ουσιών μπορεί να συνδυάσει ιδανικά σύμπτωμα και θεραπεία ώστε να έχετε το βέλτιστο αποτέλεσμα. Βέβαια η θεραπεία της ροδόχρου δεν είναι άμεση. Ακόμα και όταν δίνεται η σωστή θεραπεία μπορεί να περάσουν μέχρι και 2 εβδομάδες μέχρι να παρατηρηθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Μη βιάζεστε λοιπόν να αλλάξετε θεραπεία αν δείτε ότι δεν φέρνει αποτέλεσμα από τη μια μέρα στην άλλη. Βρείτε ένα δερματολόγο που σας ακούει και εμπιστεύεστε, ακολουθήστε την θεραπεία πιστά και επισκεφτείτε τον τακτικά ώστε να αξιολογήσετε μαζί το αποτέλεσμά της.
Το κείμενο αποτελεί τμήμα του δημοσιευμένου βιβλίου του δερματολόγου Κωνσταντίνου Σταματόπουλου “Ροδόχρους Νόσος” των εκδόσεων iWrite και τα πνευματικά του δικαιώματα προστατεύονται. Αντιγραφή και αναπαραγωγή του αποτελεί ποινικό αδίκημα και διώκεται νομικά.
Η ψωρίαση είναι μια χεόνια αυτοάνοση δερματική πάθηση. Προκαλεί πόνο, οίδημα, ερυθρότητα και πλάκες καλυμμένες με λευκωπά λέπια. Μερικοί ασθενείς με ψωρίαση εμφανίζουν επίσης αρθρίτιδα, η οποία ονομάζεται ψωριασική αρθρίτιδα και μπορεί να επηρεάσει τα δάχτυλα του χεριού.
Μπορεί η ψωρίαση να επηρεάσει τα χέρια;
Ναι, η ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του δέρματος, συμπεριλαμβανομένων των χεριών και των δακτύλων. Μπορεί να εκδηλωθεί ως ραγάδες – “σκάσιμο”, ερυθρότητα ή με φλυκταινίδια (φουσκάλες). Πολλές φορές τυχαίνει να νομίζει ο ασθενής ότι πάσχει από χρόνιο έκζεμα χεριών, ενώσ την πραγματικότητα πάσχει από ψωρίαση.
Ψωρίαση παλαμών
Η παλαμιαία και η πελματιαία ψωρίαση επηρεάζουν τις παλάμες των χεριών και τα πέλματα των ποδιών σας. Είναι μια ξεχωριστή μορφή ψωρίασης που θεωρείται σχετικά απαιτητική ως προς την θεραπεία της. Μεταξύ 12% και 16% όσων έχουν ψωρίαση θα εμφανίσουν αυτόν τον τύπο.
Δάχτυλα και αρθρώσεις
Η ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί στα δάχτυλα, στις αρθρώσεις και στα νύχια.
Τα συμπτώματα στα νύχια που ονομάζεται ψωριασική ονυχία, μπορεί να περιλαμβάνουν:
Αλλαγές στο σχήμα ή το πάχος. Τα νύχια μπορεί να γίνουν πιο παχιά και να αλλάξουν σχήμα με εικόνα που ομοιάζει με μυκητίαση.
Απολέπιση – βοθρία. Η ψωρίαση στα νύχια μπορεί να προκαλέσει απολέπιση αυτών ή και δημιουργία μικρών κοιλοτήτων τα λεγόμενα βοθρία.
Διαχωρισμός νυχιών. Το νύχι μπορεί να διαχωριστεί από την κοίτη του, δίνοντας εικόνα νυχιού που ξεφλουδίζει.
Αλλαγή στο χρώμα. Τα νύχια μπορεί να γίνουν λευκά, κίτρινα ή καφέ.
Ο εντοπισμός ψωρίασης στα νύχια μπορεί να αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ψωριασικής αρθρίτιδας, οπότε ο ιατρός και ο ασθενής θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση για εμφάνιση συμπτωμάτων αυτής.
Θεραπεία της ψωρίασης στα δάχτυλα
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια πάθηση. Επομένως, στόχος της θεραπείας είναι να ελέγχει τα συμπτώματά, αλλά δεν θα θεραπεύσει την πάθηση. Οι θεραπείες μπορεί να είναι τοπικές, σε μορφή χαπιού, ενέσεις και θεραπεία με υπεριώδη ακτινοβολία (UV).
Οι τοπικές θεραπείες είναι πιο δημοφιλείς και μπορεί να περιλαμβάνουν:
κορτικοστεροειδή
ενυδατικές κρέμες
αλοιφές ή κρέμες που περιέχουν βιταμίνες Α ή D
Η ανακάλυψη των λεγόμενων “βιολογικών φαρμάκων” για την ψωρίαση, έφερε επανάσταση στεην αντιμετώπιση δύσκολων μορφών αυτής, όπως για παράδειγμα είναι η ψωρίαση στα δάχτυλα.
Περιποίηση χεριών και δαχτύλων με ψωρίαση
Υπάρχουν μερικά μέτρα που μπορείτε να λάβετε στο σπίτι για να την αντιμετωπίσετε και να αποτρέψετε τις εξάρσεις της ψωρίασης των χεριών.
Κρατήστε τα χέρια σας καθαρά, αλλά μην τα τρίβετε πολύ σκληρά.
Πλύνετε τα χέρια σας με χλιαρό νερό αντί για καυτό.
Χρησιμοποιήστε σαπούνι χεριών που ενυδατώνει το δέρμα σας.
Εκτεθείτε με μέτρο στον ήλιο, αλλά προσέξτε να μην καείτε.
Εφαρμόστε ενυδατική μετά το πλύσιμο των πιάτων ή την εκτέλεση εργασιών με τα χέρια σας.
Όταν τα καλλυντικά δεν είναι αρκετά για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της ροδόχρου νόσου, δίνονται συμπληρωματικά θεραπευτικές κρέμες με σκοπό να μειωθούν οι βλατίδες (τα σπυράκια της ροδόχρου), το ερύθημα και τα συμπτώματα όπως κνησμός, κάψιμο ή πόνος. Μέχρι στιγμής έχουν δοκιμαστεί δεκάδες ουσίες και έχουν γίνει εκατοντάδες έρευνες, παρόλα αυτά βλέπουμε ότι συνεχώς προστίθενται νέα σκευάσματα άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο αποτελεσματικά. Για ευνόητους λόγους θα αναφέρουμε τις δραστικές ουσίες των κρεμών και όχι τα εμπορικά τους ονόματα. Τη δραστική ουσία της κάθε κρέμας μπορείτε να βρείτε εύκολα στη συσκευασία της, ενώ αν θέλετε να βρείτε ποιες κρέμες κυκλοφορούν στο εμπόριο με το συγκεκριμένο συστατικό μπορείτε να επισκεφτείτε τη σελίδα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων στο διαδίκτυο στην διεύθυνση http://www.eof.gr.
Ροδόχρους Νόσος: Αντιβιοτικά
Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο τα αντιβιοτικά βοηθούν στην αντιμετώπιση της ροδόχρου νόσος δεν είναι γνωστός. Άλλοι πιστεύουν ότι καταπολεμούν τα μικρόβια που μεταφέρουν μερικές φορές τα παράσιτα Demodex στο δέρμα μας (περισσότερα για αυτά διάβασε στο αντίστοιχο κεφάλαιο), ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι αυτό που βοηθάει είναι τελικά η αντιφλεγμονώδης δράση κάποιων αντιβιοτικών. Τα τοπικά αντιβιοτικά έχουν ελάχιστες παρενέργειες και γι αυτό μπορούν να χρησιμοποιούνται είτε κατά διαστήματα είτε συνεχόμενα ακόμα και για μήνες χωρίς πρόβλημα. Είναι η πρώτη τοπική θεραπεία που δίνουν συνήθως οι δερματολόγοι για την ροδόχρου νόσο.
Μετρονιδαζόλη
Η μετρονιδαζόλη είναι η συχνότερα χρησιμοποιούμενη τοπική θεραπεία για την ροδόχρου νόσο. Είναι αντιβιοτικό, ανήκει στην ομάδα των νιτροϊμιδαζολών και κυκλοφορεί σε μορφή κρέμας ή γέλης (ζελέ). Στη ροδόχρου νόσο η μετρονιδαζόλη δε χρησιμοποιείται για τις αντιβιοτικές της ιδιότητες αλλά επειδή έχει παρατηρηθεί ότι δρα ως αντιφλεγμονώδες, αν και ο ακριβής μηχανισμός που αυτό συμβαίνει δεν είναι γνωστός. Η συχνότερη συγκέντρωση είναι 0,75%. Συνήθως προτιμάται η μορφή της γέλης (ζελέ) καθώς δροσίζει το δέρμα και είναι καλύτερα ανεκτή.
Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται δίπλα στα μάτια. Πριν την χρήση πλύνετε το δέρμα με κατάλληλο καθαριστικό, στεγνώστε μαλακά και εφαρμόστε μια λεπτή στρώση του φαρμάκου σε όλη τη προβληματική περιοχή. Η συνήθης θεραπεία είναι δύο φορές την ημέρα, πρωί και βράδυ για 9 εβδομάδες. Μετά από 3 εβδομάδες αρχίζουν και φαίνονται τα πρώτα αποτελέσματα. Ανεπιθύμητες ενέργειες είναι αλλεργικές αντιδράσεις, ερυθρότητα, ξηρό δέρμα και αίσθημα καψίματος και σπάνια ναυτία και πονοκέφαλος.
Ερυθρομυκίνη
Η ερυθρομυκίνη είναι και αυτή αντιβιοτικό. Χρησιμοποιείται είτε αντί για τη μετρονιδαζόλη είτε σε συνδυασμό με αυτήν. Όπως και με τη μετρονιδαζόλη καθαρίστε και στεγνώστε ήπια το δέρμα πριν βάλετε την κρέμα. Μην την βάζετε γύρω από τα μάτια. Εφαρμόζεται δύο φορές την ημέρα. Μπορεί να χρειαστούν μέχρι και 3 μήνες για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Γνωστές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι αλλεργία, ερυθρότητα και απολέπιση του δέρματος κυρίως τις πρώτες 2-3 μέρες χρήσης.
Κλινδαμυκίνη
Η κλινδαμυκίνη είναι γνωστό και ευρέως χρησιμοποιούμενο αντιβιοτικό. Χρησιμοποιείται ως συνήθως σε καθαρό δέρμα μία φορά την μέρα, παντού στις προσβεβλημένες περιοχές, εκτός γύρω από τα μάτια. Για τα επιθυμητά αποτελέσματα χρειάζονται συνήθως 2 με 6 εβδομάδες, ενώ η τυπική θεραπεία διαρκεί 3 μήνες. Γνωστές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι τοπικές αντιδράσεις όπως ξηρότητα και ερυθρότητα του δέρματος. Πολύ σπάνια, όταν χρησιμοποιείται για μήνες, ένα μικρό ποσοστό του αντιβιοτικού μπορεί να απορροφηθεί και να κυκλοφορεί στο αίμα το οποίο ακόμη σπανιότερα μπορεί να προκαλέσει διάρροια από υπερανάπτυξης ενός βακτηριδίου, το Clostridium difficile. Αν κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ή λίγο μετά από αυτήν έχετε διάρροιες ή στομαχικά ενοχλήματα επισκεφτείτε τον ιατρό σας.
Τετρακυκλίνες
Οι τετρακυκλίνες είναι και αυτές αντιβιοτικά που τελευταία χρησιμοποιήθηκαν εκτός της ακμής και στη ροδόχρου νόσο. Όπως πάντα εφαρμόζονται σε καθαρό και στεγνό δέρμα, παντού εκτός γύρω από τα μάτια. Μην ακουμπάτε το πρόσωπο στα ρούχα πριν η κρέμα στεγνώσει καθώς μπορεί να αφήσει σημάδι. Χρησιμοποιείται 2 φορές την ημέρα για 8 περίπου εβδομάδες. Είναι συνήθως πολύ καλά ανεκτές με μόνο λίγες ανεπιθύμητες όπως τοπικός ερεθισμός.
Ροδόχρους Νόσος: Aζελαϊκό οξύ
Το αζελαϊκό οξύ σταματάει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων της επιδερμίδας και μειώνει τη συγκέντρωση των επιβλαβών μικροοργανισμών. Η συχνότερη συγκέντρωση είναι 15%. Εφαρμόζεται σε καθαρό και στεγνό δέρμα, δύο φορές την ημέρα. Χρειάζεται μια λεπτή στρώση μόνο κρέμας, ενώ αποφεύγουμε την περιοχή των ματιών και του στόματος. Μετά από ένα μήνα περίπου φαίνονται τα πρώτα αποτελέσματα της θεραπείας. Συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι τοπικός ερεθισμός ο οποίος όμως υποχωρεί μετά τις πρώτες μέρες θεραπείας, ενώ σπανιότερα μπορεί να προκαλέσει ενεργοποίηση του έρπη, υπερτρίχωση στα σημεία που εφαρμόζεται και υποχρωμία («λεύκανση») τοπικά όπου εφαρμόζεται.
Ροδόχρους Νόσος: Υπεροξείδιο του βενζολίου
Το υπεροξείδιο του βενζολίου είναι από τα πιο αγαπητά φάρμακα για την θεραπεία της ακμής. Για τη ροδόχρου χρησιμοποιείται κυρίως για τις αντιβακτηριδιακές του ιδιότητες σε συνδυασμό με τοπικά αντιβιοτικά. Οι συνηθέστερες συγκεντρώσεις είναι 4% ή 5%. Χρησιμοποιείται σε καθαρό και στεγνό δέρμα, μία φορά την ημέρα συνήθως το βράδυ πριν τον ύπνο. Αν είναι η πρώτη φορά που το χρησιμοποιείτε, δοκιμάστε το πρώτα για 3 ή 4 ημέρες σε μια μικρή μόνο περιοχή του προσώπου για να δειτε αν το ανέχεται το δέρμα σας. Τις πρώτες 2 ή 3 εβδομάδες χρήσης μπορεί να ξεράνει και να ερεθίσει το δέρμα, το οποίο όμως σε μικρό βαθμό είναι φυσιολογικό. Το δέρμα στη συνέχεια συνηθίζει τη θεραπεία. Είναι πιο επιθετική θεραπεία από τα αντιβιοτικά. Μπορεί να αποχρωματίσει τα ρούχα και τα μαλλιά αν έρθουν σε επαφή μαζί του.
Ροδόχρους Νόσος: Αναστολείς Καλσινευρίνης: Τακρόλιμους και Πιμεκρόλιμους
Η ανάπτυξη τοπικών αναστολέων της καλσινευρίνης αποτέλεσε μία σημαντική καινοτομία των τελευταίων χρόνων. Δίνονται σχετικά συχνά για την ατοπική δερματίτιδα, ενώ μελέτες έδειξαν ότι μπορεί να έχουν πολύ καλά αποτελέσματα και σε άλλες δερματοπάθειες που σχετίζονται με την ανοσία όπως η λεύκη, ο λειχήνας και η ροδόχρους νόσος. Για τη ροδόχρου νόσο χρησιμοποιείται μια με δύο φορές την ημέρα για λίγους μήνες. Δεν έχει τις ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν οι κρέμες κορτιζόνης, όπως για παράδειγμα η ατροφία του δέρματος και το φαινόμενο Rebound (επιδείνωση των συμπτωμάτων όταν η θεραπεία σταματήσει) αλλά υπάρχει ο φόβος από κάποιους ερευνητές για ανάπτυξη μορφών καρκίνου του δέρματος μετά από μακροχρόνια χρήση. Ακόμα αρχικά μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό του δέρματος για λίγες ημέρες, μέχρι το δέρμα να συνηθίσει τη θεραπεία. Σοβαρότερες ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες όμως είναι πολύ σπανιότερες, περιλαμβάνουν στομαχικά ενοχλήματα, διαταραχές ακοής, βήχα, διάρροια, πυρετό, ναυτία, κόπωση και άλλα. Πρόκειται για σχετικά ισχυρό τοπικό θεραπευτικό.
Ροδόχρους Νόσος: Θειούχα
Αν και τα θειούχα σκευάσματα θεωρούνται πλέον ξεπερασμένα, υπάρχουν δερματολόγοι και ασθενείς που τα προτιμούν ακόμη, είτε συνδυαστικά με κάποιο τοπικό αντιβιοτικό είτε αντί γι αυτό. Η βασικότερη ιδιότητα του θείου που χρησιμοποιείται για τη ροδόχρου νόσο είναι η αντιβακτηριδιακή, αντιμυκητιασική και αντιπαρασιτική του δράση. Ακόμα το θείο έχει ήπια κερατολυτική δράση, απομακρύνει δηλαδή τα νεκρά κύτταρα από την επιδερμίδα. Αυτό είναι εν μέρει επιθυμητό, μπορεί όμως σε ευαίσθητα δέρματα να προκαλέσει ερεθισμό. Προσοχή λοιπόν, καλύτερα ρωτήστε τον δερματολόγο σας.
Ροδόχρους Νόσος: Περμεθρίνη, ιβερμεκτίνη, lindane και Crotamiton
Τα παραπάνω φάρμακα είναι αντιπαρασιτικά. Χρησιμοποιούνται ευρέως για την αντιμετώπισης της ψώρας και των ψείρων. Στη ροδόχρου νόσο έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν μειώνοντας τον αριθμό των παρασίτων Demodex του δέρματος, το οποίο οδηγεί σε βελτίωση των συμπτωμάτων. Η περμεθρίνη που είναι και το συχνότερα χρησιμοποιούμενο, εφαρμόζεται 2 φορές την ημέρα για περίπου 2 μήνες. Είναι συνήθως καλά ανεκτό φάρμακο, σπάνια προκαλεί τοπικούς ερεθισμούς. Προσοχή αν έχετε γάτα στο σπίτι, αποφύγετε κάθε επαφή με αυτή καθώς η περμεθρίνη είναι ισχυρά τοξική για τις γάτες. Η ιβερμεκτίνη σε κρέμα πήρε έγκριση από το FDA τον Ιανουάριο του 2015 για τη θεραπεία της ροδόχρου, με από ότι φαίνεται καλά αποτελέσματα. Εφαρμόζεται 1 φορά την ημέρα για τουλάχιστον 3 μήνες μέχρι και 1 χρόνο.
Ροδόχρους Νόσος: Βριμονιδίνη τρυγική
Η βριμονιδίνη τρυγική είναι το πιο πρόσφατο τοπικό φάρμακο για την αντιμετώπιση του ερυθήματος της ροδόχρου. Δρα στα μικρά αγγεία του δέρματος προκαλώντας σύσπασή τους και έτσι μείωση του ερυθήματος. Είναι εξαιρετικά αποτελεσματική κρέμα (πιθανότατα η ισχυρότερη τοπική θεραπεία όσο αφορά στην ερυθρότητα), βελτιώνει όμως μόνο το ερύθημα και όχι τα σπυράκια της ροδόχρου. Εφαρμόζεται μια φορά τη μέρα, συνήθως το πρωί και η δράση της ξεκινά μισή ώρα περίπου μετά την εφαρμογή της και διαρκεί για 11 περίπου ώρες. Μετά το δέρμα επανέρχεται σταδιακά στην προηγούμενή του κατάσταση. Καθώς προκαλεί τοπικά σύσπαση των αγγείων μπορεί σπάνια να προκαλέσει ναυτία ενώ σε κάποιους ασθενείς επιδεινώνει τα συμπτώματα της ροδόχρου. Το μεγάλο της μειονέκτημα είναι ότι μάλλον δεν έχει μακροχρόνια αποτελέσματα και πρέπει να εφαρμόζεται καθημερινά, όσο ο ασθενής θέλει να έχει τα αποτελέσματά της. Ένα 10% περίπου των ασθενών ανέφεραν ότι η θεραπεία δεν είχε αποτέλεσμα σε αυτούς ή ακόμα και ότι η εμφάνιση της νόσου χειροτέρεψε.
Ροδόχρους Νόσος: Ρετινοειδή
Τα ρετινοειδή (Retinoids), είναι ανάλογα της Βιταμίνης Α και έχουν πολλές ευεργετικές ιδιότητες για το δέρμα. Δρουν αντιοξειδωτικά, προστατεύοντας από τις συνέπειες των ελεύθερων ριζών, επιβραδύνουν τη γήρανση του δέρματος και βελτιώνουν την εμφάνιση των μικρών ρυτίδων, επηρεάζοντας το ανανέωσης των κυττάρων του δέρματος. Στη ροδόχρου, μειώνουν την ανάπτυξη του Demodex και βελτιώνουν τη δομή των αγγείων και του κολλαγόνου του δέρματος του προσώπου που έχει διαταραχθεί από τη ροδόχρου νόσο. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των ρετινοειδών είναι η έντονη ξηρότητα του δέρματος που μπορεί να προκαλέσουν και η αύξηση της ευαισθησίας του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία. Πάντα λοιπόν συνδυάζονται με ισχυρή ενυδατική κρέμα και με αντηλιακό.
Τρετινοΐνη
Η τρετινοΐνη δρα στο σμηγματογόνοαδένα και καταστέλλει την λειτουργία του, μειώνοντας τα διαθέσιμα θρεπτικά συστατικά για το παράσιτο Demodex, οδηγώντας έτσι στη μείωση του πληθυσμού του και άρα σε βελτίωση της εμφάνισης της ροδόχρου. Δίνεται σε σταδιακά αυξανόμενες δόσεις έως 0,1% κάθε βράδυ για πολλούς μήνες.
Ανταπαλένη
H ανταπαλένη δρα και αυτή στο σμηγματογόνο αδένα μειώνοντας τη δράση του. Χρησιμοποιείται κυρίως στην ακμή ενώ έρευνες έδειξαν ότι για τη ροδόχρου έχει αποτελεσματικότητα περίπου ίδια με της μετρονιδαζόλης. Συνήθως χρησιμοποιείται σε συγκέντρωση 0,1% κάθε βράδυ για μήνες.
Ρετινάλη
Είναι πιο ήπιο ρετινοειδές και αποτελεί σχετικά συχνό συστατικό των καλλυντικών λόγω της ήπιας αντιγηραντικής της δράσης. Υπάρχουν έρευνες που στηρίζουν τη χρήση της για τη ροδόχρου αλλά χρησιμοποιείται πολύ σπάνια.
Ταζαροτένη
Χρησιμοποείται κυρίως στην ψωρίαση, για τη ροδόχρου νόσο όμως εφαρμόζεται σε συγκέντρωση 0,1% κάθε βράδυ για μήνες, ενώ η αποτελεσματικότητά της είναι παρόμοια με της τρετινοΐνης.
1-Methylnicotinamide 0.25%
Το 1-Methylnicotinamide 0.25% (MNA+) είναι ένα χλωριούχο άλας, προς το παρόν δε χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη, αλλά έρευνες έδειξαν ότι όταν εφαρμόζεται δύο φορές τη μέρα για τέσσερις εβδομάδες η ροδόχρους νόσος βελτιώθηκε σημαντικά. Ίσως στο μέλλον παίξει σημαντικότερο ρόλο στη θεραπεία της.
Ροδόχρους Νόσος: Δαψόνη
Ζελέ με δαψόνη έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της ακμής, στη ροδόχρου όμως δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και δεν χρησιμοποιείται πλέον.
Ροδόχρους Νόσος: Κορτιζονούχες κρέμες
Κλείνοντας θα αναφερθούμε στην κορτιζόνη. Είναι από τα πιο αγαπητά σκευάσματα των δερματολόγων. Η κορτιζόνη είναι η συνθετική μορφή της κορτιζόλης, μιας ορμόνης που συμβάλλει στη ρύθμιση του μεταβολισμού και στην καταπολέμηση φλεγμονών. Η κορτιζόνη είναι πολύ ισχυρή στην αντιμετώπιση της φλεγμονής και έτσι όταν εφαρμόζεται τοπικά στη ροδόχρου οδηγεί συνήθως άμεσα σε μεγάλη βελτίωση των συμπτωμάτων. Παρόλα αυτά η χρήση της για τις περισσότερες μορφές ροδόχρου νόσου απαγορεύεται! Η δράση της είναι συνήθως πολύ βραχυπρόθεσμη, όταν λοιπόν ο ασθενής μετά από λίγες μέρες διακόψει τη χρήση της εμφανίζεται το λεγόμενο φαινόμενο rebound, με τα συμπτώματα της ροδόχρου να επιστρέφουν ακόμη χειρότερα από ότι ήταν πριν. Έτσι συνήθως ο ασθενής συνεχίζει να χρησιμοποιεί την κορτιζονούχο κρέμα για πολύ καιρό, μερικοί ακόμη και για χρόνια. Η μακροχρόνια χρήση όμως της κορτιζόνης τοπικά στο δέρμα μπορεί να έχει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως λέπτυνση του δέρματος (οπότε και οι ευρυαγγείες της ροδόχρου γίνονται ακόμη πιο εμφανείς), συχνές λοιμώξεις του δέρματος και άλλα. Συμπερασματικά λοιπόν λέμε όχι στην κορτιζόνη για την ροδόχρου νόσο, όσο ελκυστικά και αν φαίνονται τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματά της. Αντί της κορτιζόνης μπορεί να χρησιμοποιηθεί αναστολέας καλσινευρίνης (τακρόλιμους ή πιμεκρόλιμους), καθώς μελέτες έδειξαν ότι έχουν συγκρίσιμα αποτελέσματα χωρίς τις ανεπιθύμητες της κορτιζόνης.
Ροδόχρους Νόσος: Θεραπείες με χάπια
Σε ήπιες μορφές ροδόχρου νόσου στις οποίες όμως η τοπική θεραπεία δεν είχε αποτέλεσμα, ή σε σοβαρότερες μορφές της πάθησης δίνεται επιπρόσθετα θεραπεία σε μορφή χαπιών. Η θεραπεία με χάπια είναι ισχυρότερη και ταχύτερη της τοπικής, έχει όμως περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες και δεν γίνεται καλά ανεκτή από όλους. Για τους ίδιους λόγους δε μπορεί να δίνεται για τόσο μεγάλα διαστήματα όσο η τοπική θεραπεία. Μερικές φορές όμως είναι αναπόφευκτη. Ας δούμε τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα φάρμακα.
Ροδόχρους Νόσος: Αντιβιοτικά
Η θεωρία πίσω από τη χρήση των αντιβιοτικών δεν είναι απόλυτα κατανοητή και μέχρι πριν από λίγο καιρό δίνονταν εμπειρικά, καθώς οι δερματολόγοι είχαν παρατηρήσει ότι έχει καλά αποτελέσματα. Τελευταία πιστεύεται ότι ο συνδυασμός της αντιφλεγμονώδους δράσης ορισμένων αντιβιοτικών και της βακτηριοκτόνου τους δράσης (που μειώνει τα μικρόβια που μεταφέρουν τα Demodex) είναι αυτός που φέρνει τα αποτελέσματα στη ροδόχρου.
Τετρακυκλίνες (Δοξυκυκλίνη, Μινοκυκλίνη)
Η δοξυκυκλίνη και η μινοκυκλίνη είναι η πιο συχνά συνταγογραφούμενη θεραπεία όσο αφορά τα από του στόματος φάρμακα για τη ροδόχρου νόσο. Η δόσεις που δίνονται ποικίλουν ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου και τις προτιμήσεις του κάθε ιατρού, από 40mg μέχρι και 200mg την ημέρα. Γενικά για μακροχρόνια θεραπεία, πάνω από 1 μήνα, προτιμούμε τις χαμηλότερες δόσεις, 40mg ή 50mg μια φορά την ημέρα. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι γαστρεντερικές διαταραχές, αυξημένη ευαισθησία στον ήλιο και αλλεργικές αντιδράσεις. Η μινοκυκλίνη μπορεί να χρωματίσει τα ούλα του ασθενούς γκρι.
Σε ασθενείς με αλλεργία στις τετρακυκλίνες ή όταν για άλλους λόγους η παραπάνω θεραπεία δε μπορεί να δοθεί, δίνεται αντιβιοτικό από την ομάδα των μακρολίδων. Η ερυθρομυκίνη δίνεται σε δόσεις από 250mg μέχρι 1000mg την ημέρα, προκαλλέι συχνά όμως προβλήματα από το γαστρντερικό και γι αυτό δε χρησιμοποιείται ευρέως. Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για τη ροδόχρου, η κλαριθρομυκίνη δίνεται δύο φορές την ημέρα σε δόση 250mg για τέσσερις εβδομάδες, ενώ μετά η δόση μειώνεται σε 250mg μία φορά την ημέρα για άλλες τέσσερις εβδομάδες. Έρευνες έδειξαν ότι σε αυτή τη δοσολογία μπορεί να δράσει ακόμα γρηγορότερα από τη δοξυκυκλίνη. Η αζιθρομυκίνη δίνεται ως εξής: 500mg τρεις φορές την εβδομάδα (πχ. Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο) τον πρώτο μήνα, 250mg τρεις φορές την εβδομάδα (πχ. Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο) τον δεύτερο μήνα και τέλος 250mg δύο φορές την εβδομάδα (πχ. Δευτέρα και Σάββατο) τον τρίτο και τελευταίο μήνα. Η αζιθρομυκίνη είναι επίσης αποτελεσματική αλλά προκαλεί και αυτή συχνά γαστρεντερικά προβλήματα.
Μετρονιδαζόλη
Έρευνες έδειξαν ότι και η μετρονιδαζόλη όταν δίνεται σε δόση 200mg δύο φορές τη μέρα για 3 μήνες βελτιώνει επίσης τη ροδόχρου. Χρειάζεται προσοχή καθώς δεν πρέπει ο ασθενής να πίνει αλκοόλ όσο διαρκεί η θεραπεία. Μπορεί να προκαλέσει όπως και τα υπόλοιπα αντιβιοτικά γαστρεντερικές διαταραχές, αλλεργικές αντιδράσεις κλπ..
Άλλα αντιβιοτικά
Άλλα αντιβιοτικά που έχουν ερευνηθεί είναι η κοτριμοξαζόλη, η κλινδαμυκίνη, η χλωραμφενικόλη και η αμπικιλίνη καθώς όμως δεν υπάρχουν ακόμα πολλά δεδομένα χρησιμοποιούνται πολύ σπάνια.
Ροδόχρους Νόσος: Ισοτρετινοΐνη
Η ισοτρετινοΐνη είναι ένα ρετινοειδές που χρησιμοποιείται ευρέως στη θεραπεία της ακμής. Είναι πολύ ισχυρή θεραπεία και δίνεται για τις πιο σοβαρές μορφές της ροδόχρου νόσου, έχει παρατηρηθεί ότι μειώνει ελαφρά ακόμα και το ρινόφυμα. Συγκριτικά με τα αντιβιοτικά έχει καλύτερα αποτελέσματα, αργούν όμως συγκριτικά περισσότερο να φανούν. Επιδρά όπως όλα τα ρετινοειδή στους σμηγματογόνουςαδένες και μειώνουν τη λειτουργία τους. Η συνηθέστερη δόση είναι 0,1 μέχρι και 0,5mg ανά κιλό τη μέρα για έναν μέχρι τρεις μήνες. Η ισοτρετινοΐνη είναι όμως από τις θεραπείες με τις περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Προκαλεί ξηρότητα του δέρματος και των χειλιών, ευαισθησία στον ήλιο, τριχόπτωση, ξηροφθαλμία και σπάνια προβλήματα στο ήπαρ. Προσοχή χρειάζεται καθώς είναι τερατογόνος ουσία και απαγορεύεται η λήψη της χωρίς αντισύλληψη. Απαγορεύεται να δίνεται ταυτόχρονα με τετρακυκλίνες (δοξυκυκλίνη, μινοκυκλίνη κλπ.) ενώ σε ασθενείς με κατάθλιψη οι ερευνητές υποθέτουν ότι μπορεί να χειροτερεύσει τα συμπτώματα.
Ροδόχρους Νόσος: Ψευδάργυρος
Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο μέταλλο που παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι απαραίτητος για την λειτουργία του ανοσοποιητικού και βοηθά στην επούλωση τραυμάτων. Έχει αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες και γι αυτό δοκιμάστηκε η χρήση του τη θεραπεία της ροδόχρου. Κάποιες έρευνες έδειξαν ότι 100mg τρεις φορές την ημέρα για τρεις μήνες βοηθούν στην βελτίωση των συμπτωμάτων ενώ άλλες δεν εντόπισαν καμία βελτίωση. Το αν ο ψευδάργυρος βοηθά τελικά στην ροδόχρου δεν είναι ακόμα πλήρως γνωστό.
Ροδόχρους Νόσος: Σπιρονολακτόνη
Η σπιρονολακτόνη είναι ένα διουρητικό και ένας ήπιος αναστολέας σύνθεσης ανδρογόνων. Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση οιδημάτων, σε κάποιες μορφές ακμής, στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και αλλού. Λίγες έρευνες έδειξαν ότι χαμηλές δόσεις, 50mg την ημέρα, μπορεί να βοηθήσει στην εμφάνιση των συμπτωμάτων της ροδόχρου. Ο ακριβής μηχανισμός που αυτό μπορεί να συμβαίνει δεν είναι ακόμα γνωστός, πιστεύεται όμως ότι σχετίζεται με τις ορμονικές αλλαγές στις οποίες οδηγεί η χρήση της. Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες της σπιρονολακτόνης είναι προβλήματα στους ηλεκτρολύτες, γυναικομαστία στους άνδρες, σεξουαλική δυσλειτουργία και άλλα. Για τη ροδόχρου χρησιμοποιείται από ελάχιστους δερματολόγους.
Ροδόχρους Νόσος: Αντισυλληπτικά
Τα αντισυλληπτικά έχουν ήπια αντιανδρογόνο δράση, σταματώντας την δράση της τεστοστερόνης που είναι εν μέρει υπεύθυνη για την παραγωγή σμήγματος στο δέρμα και μειώνοντας τον πληθυσμό των Demodex βελτιώνοντας τα συμπτώματα της ροδόχρου. Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ναυτία, πονοκέφαλος και εναλλαγές της διάθεσης. Τα αντισυλληπτικά αυξάνουν την πιθανότητα θρόμβωσης και γι αυτό κατά τη διάρκεια της θεραπείας απαγορεύεται το κάπνισμα (το οποίο κάνει ακριβώς το ίδιο).
Κλονιδίνη
Η κλονιδίνη δρα κυρίως στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα και προκαλεί πτώση της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του ερυθήματος της ροδόχρου νόσο με καλά αποτελέσματα.
Ανεπιθύμητες ενέργειες της κλονιδίνης είναι ξηρότητα του στόματος, δυσκοιλιότητα, ζάλη, κατακράτηση υγρών, εξανθήματα, κατάθλιψη και μείωση της Libido.
Β-Αναστολείς
Οι β-αναστολείς είναι ουσίες που δρουν στο νευρικό σύστημα με κύρια δράση της μείωση της πίεσης. Για τη ροδόχρου έρευνες έδειξαν ότι χαμηλές δόσεις μπορεί να βοηθήσουν την εμφάνιση του ερυθήματος. Ανεπιθύμητες ενέργειες των β-αναστολέων είναι κούραση, κρύα χέρια, πονοκέφαλος, γαστρεντερικά προβλήματα, αϋπνία, κατάθλιψη και μείωση της Libido.
Αγχολυτικά
Από τους συχνότερους εκλυτικούς παράγοντες της ροδόχρου νόσου είναι το άγχος. Το ερύθημα που προκαλείται προκαλεί επιπρόσθετο άγχος στον ασθενή και κάποιες φορές σε κοινωνική απομόνωση και κατάθλιψη. Δημιουργείται έτσι ένας κύκλος άγχος – ερυθήματος που πρέπει να σπάσει. Συνήθως η ψυχοθεραπεία έχει πολύ καλά αποτελέσματα, ο ασθενής διδάσκεται τεχνικές διαχείρισης του άγχους και ο κύκλος σπάει. Όταν αυτό δεν αρκεί, μπορεί να χρησιμοποιηθούν αγχολυτικές ουσίες όπως η fluoxetine, η sertraline και η paroxetine.
Το κείμενο αποτελεί τμήμα του δημοσιευμένου βιβλίου του δερματολόγου Κωνσταντίνου Σταματόπουλου “Ροδόχρους Νόσος” των εκδόσεων iWrite και τα πνευματικά του δικαιώματα προστατεύονται. Αντιγραφή και αναπαραγωγή του αποτελεί ποινικό αδίκημα και διώκεται νομικά.
Η διάγνωση της ψωρίασης γίνεται από δερματολόγο. Ο ιατρός θα σας ρωτήσει για το ιατρικό σας ιστορικό και τα συμπτώματά σας, και θα εξετάσει το δέρμα σας. Θα ρωτήσει για το οικογενειακό σας ιστορικό, αν δηλαδή κάποιος στην οικογένεια έχει δερματοπάθειες.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο δερματολόγος μπορεί να ζητήσει και βιοψία δέρματος. Η βιοψία είναι μια μικρή επέμβαση κατά την οποία λαμβάνεται ένα μικρό κομμάτι δέρματος για να εξεταστεί στο μικροσκόπιο. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Η διάγνωση της ψωρίασης μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς υπάρχουν πολλές άλλες δερματικές παθήσεις που μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα.
Ψωρίαση – Πώς γίνεται η κλινική εξέταση:
Ο δερματολόγος θα σας ρωτήσει για τα συμπτώματά σας, όπως:
Πότε εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τα συμπτώματά σας;
Έχετε παρατηρήσει κάτι που να κάνει τα συμπτώματά σας να βελτιώνονται ή να επιδεινώνονται;
Έχετε οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης; Έχει κάποιος στην οικογένεια
Έχετε άλλα ιατρικά προβλήματα; Λαμβάνετε φάρμακα;
Ο δερματολόγος θα εξετάσει το δέρμα σας για να δει:
Τον τύπο και τη σοβαρότητα των βλαβών
Την θέση των βλαβών
Εάν υπάρχει ερυθρότητα, πρήξιμο ή πόνος
Πότε γίνεται βιοψία δέρματος:
Η βιοψία δέρματος μπορεί να είναι χρήσιμη για:
Να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της ψωρίασης
Να αποκλειστούν άλλες δερματικές παθήσεις
Να καθοριστεί ο τύπος της ψωρίασης
Να αξιολογηθεί η σοβαρότητα της ψωρίασης
Ποιες εξετάσεις αίματος μπορεί να γίνουν:
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο δερματολόγος μπορεί να ζητήσει εξετάσεις αίματος για:
Να ελέγξει για πιθανές αιτίες της ψωρίασης, όπως λοιμώξεις ή αυτοάνοσες ασθένειες
Να αξιολογήσει τη γενικότερή σας υγεία
Να παρακολουθήσει πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες της θεραπείας που ακολουθείτε
Εάν έχετε ανησυχίες για το δέρμα σας, είναι σημαντικό να επισκεφθείτε έναν δερματολόγο για να λάβετε μια ακριβή διάγνωση.
Η θεραπεία της ροδόχρου νόσου είναι ένα μεγάλο και περίπλοκο κεφάλαιο. Κυκλοφορούν κυριολεκτικά εκατοντάδες καλλυντικά, φαρμακευτικές κρέμες και φάρμακα σε μορφή χαπιών που ο ασθενής, πολλές ακόμα και ο ιατρός δυσκολεύονται να αποφασίσουν από πού να αρχίσουν και ποια θεραπεία να δοκιμάσουν όταν η πρώτη προσέγγιση αποτύχει. Στις φαρμακευτικές θεραπείες έρχονται να προστεθούν χειρουργικές επεμβάσεις, συνεδρίες με laser ή έντονο παλμικό φως καθώς και η φωτοδυναμική θεραπεία. Επιπρόσθετα έρχεται ο όγκος πληροφοριών από οικογένεια, φίλους, γνωστούς και το διαδίκτυο με τον καθένα να προτείνει σπιτικές συνταγές, βότανα και εναλλακτικές θεραπείες που ισχυρίζεται ότι βοήθησαν. Συχνά ο ασθενής καταλήγει να δοκιμάζει τα πάντα, να αλλάζει συχνά δερματολόγους, να δοκιμάζει τη μια θεραπεία μετά την άλλη ή μερικές φορές και ταυτόχρονα με την άλλη, να απογοητεύεται γρήγορα και τελικά να παρατά κάθε προσπάθεια και ελπίδα. Σε αυτό το κεφάλαιο θα αναλύσουμε τις υπάρχουσες θεραπείες είτε έχουν επιστημονικό υπόβαθρο είτε όχι ψύχραιμα και με κριτική διάθεση και τέλος θα αναπτύξουμε ένα σχέδιο θεραπείας ανάλογα με τον τύπο της ροδόχρου νόσου του καθενός.
Καλλυντικά
Ο καθημερινός καθαρισμός και η φροντίδα του δέρματος είναι απαραίτητο κομμάτι της θεραπείας της ροδόχρου. Πολλά προϊόντα όμως δρουν ερεθιστικά και χειροτερεύουν το ήδη ταλαιπωρημένο δέρμα του ασθενούς. Σαν βάση της ανάλυσής μας θα χρησιμοποιήσουμε μια μεγάλη έρευνα για τις δράσεις των καλλυντικών στην αντιμετώπιση της ροδόχρου νόσου του Jacquelyn Levin που δημοσιεύθηκε στο αμερικάνικο Clinical and Aesthetic Dermatology.
Καθώς υπάρχει πλήθος καλλυντικών, καθαριστικών και ενυδατικών, ο ασθενής, συχνά ακόμα και ο ιατρός δυσκολεύονται να αποφασίσουν ποια προϊόντα είναι κατάλληλα για ποιο τύπο δέρματος και για ποιο στάδιο της ροδόχρου νόσου. Οι εταιρίες καλλυντικών σπάνια γνωστοποιούν τα συστατικά των σκευασμάτων τους το οποίο χειροτερεύει την καχυποψία των ιατρών οι οποίοι πρέπει τυφλά να εμπιστευτούν ένα σκεύασμα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι δερματολόγοι προτιμούν σχεδόν αποκλειστικά εταιρίες που ενημερώνουν για τα συστατικά των σκευασμάτων και αποτρέπουν τους ασθενείς από τη χρήση προϊόντων άγνωστης σύνθεσης. Όπως καταλαβαίνετε δεν μπορούμε να παραθέσουμε όλα τα εμπορικά ονόματα των προϊόντων που κυκλοφορούν, αλλά θα παραθέσουμε τα συστατικά ώστε να μπορείτε και μόνοι σας να ελέγξετε πως δρα το κάθε σκεύασμα που θα συναντήσετε στα ράφια του φαρμακείου.
Τρία είναι τα απαραίτητα συστατικά της καθημερινής φροντίδας του δέρματός μας: το καθαριστικό, η ενυδατική κρέμα και το αντηλιακό.
Το καθαριστικό
Το ιδανικό καθαριστικό πρέπει να απομακρύνει τη σκόνη, τη λιπαρότητα, τα μικροσκοπικά σωματίδια του περιβάλλοντος που συσσωρεύονται στο δέρμα καθώς και τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς. Πρέπει όμως ταυτόχρονα να σέβεται τα χρήσιμα λιπίδια, τις πρωτεΐνες και τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς του δέρματος που φροντίζουν για τη διατήρηση της σωστής δομής και λειτουργίας του. Τα πολύ ισχυρά όμως καθαριστικά, όπως για παράδειγμα αυτά που χρησιμοποιούνται για το λιπαρό δέρμα της ακμής, εκτός από τους επιβλαβείς παράγοντες απομακρύνουν και τη φυσιολογική λιπαρότητα του δέρματος, μαζί με τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς του. Όταν τα συστατικά αυτά του δέρματος διαταράσσονται, η λειτουργία του δέρματος ως φραγμός απέναντι σε επιβλαβείς εξωτερικούς παράγοντες διαταράσσεται επίσης. Το ήδη ευαίσθητο δέρμα των ασθενών με ροδόχρου είναι πλέον εκτεθειμένο σε κάθε εξωτερικό ερεθιστικό παράγοντα και τα συμπτώματα χειροτερεύουν. Η επιλογή λοιπόν του κατάλληλου καθαριστικού είναι σημαντική υπόθεση.
Όπως αναφέρει ο Jacquelyn Levin, υπάρχουν τέσσερις βασικοί τύποι καθαριστικών: το απλό σαπούνι, τα συνθετικά καθαριστικά, τα συνδυαστικά καθαριστικά και τα καθαριστικά ελεύθερα λιπιδίων.
Το απλό σαπούνι αποτελείται από λίπος και μια αλκαλική ένωση. Έχει pH μεταξύ 9 και 10 και θεωρείται ισχυρό καθαριστικό καθώς απομακρύνει κάθε λιπαρότητα και ρυπαρότητα από την επιδερμίδα. Καθώς όμως αφαιρεί ανεξέλεγκτα όλα τα λιπίδια από το δέρμα, η φυσιολογική λειτουργία του διαταράσσεται και τελικά το δέρμα γίνεται πιο διαπερατό σε επιβλαβείς εξωτερικές ουσίες. Είναι λοιπόν ακατάλληλο προϊόν καθαρισμού για εμάς.
Τα συνθετικά καθαριστικά είναι μια μεγάλη κατηγορία προϊόντων που περιέχουν μικρές ποσότητες απλού σαπουνιού που συνδυάζονται με άλλους παράγοντες όπως για παράδειγμα ενυδατικές ουσίες. Το pH τους είναι μεταξύ 5.5 και 7, και πλησιάζει περισσότερο το φυσιολογικό του pH δέρματος που είναι 4.5 – 6. Τα συνθετικά καθαριστικά είναι πιο ήπια από το απλό σαπούνι καθώς σέβονται κάποια λιπίδια του δέρματος και προστατεύουν την αμυντική του λειτουργία.
Τα συνδυαστικά καθαριστικά αποτελούνται από συνδυασμό απλού σαπουνιού, συνθετικών καθαριστικών και αντιμικροβιακών παραγόντων. Χρησιμοποιούνται περισσότερο για λιπαρά δέρματα με τάση για ακμή. Για ασθενείς με ροδόχρου όμως νόσο δεν είναι η ιδανική επιλογή, καθώς οι αντιμικροβιακοί παράγοντες που περιέχουν συνήθως καταστρέφουν τυφλά όλους τους μικροοργανισμούς του δέρματος, διαταράσσοντας τη φυσιολογική του χλωρίδα και πιθανώς οδηγώντας σε έξαρση της νόσου.
Τα ελεύθερα λιπιδίων καθαριστικά είναι τα πιο ήπια και είναι η καταλληλότερη κατηγορία για ασθενείς με ροδόχρου. Μετά τη χρήση τους, αφήνουν ένα λεπτό ενυδατικό φίλτρο στο δέρμα, ενώ δεν καταστρέφουν τη φυσιολογική δομή και λειτουργία του.
Όπως λοιπόν υποστηρίζει και ο Jacquelyn Levin, μεταξύ των παραπάνω, ιδανικότερα για ασθενείς με ροδόχρου είναι τα ελεύθερα λιπιδίων καθαριστικά και τα συνδυαστικά καθαριστικά με ήπιους όμως μόνο αντιμικροβιακούς παράγοντες. Κάθε κατηγορία όμως περιέχει πλήθος διαφορετικών προϊόντων με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Οι ιδιότητες που πρέπει να ψάχνουμε σε κάθε καθαριστικό που θέλουμε να αγοράσουμε είναι: ποιο είναι το βασικό συστατικό του καθαριστικού (η λεγόμενη επιφανειοδραστική του ουσία) και πώς αυτή αντιδρά αυτή με τα λιπίδια του δέρματός μας, ποιο είναι το pH του καθαριστικού και πόσο ενυδατώνει ή ξεραίνει τελικά την επιδερμίδα μας.
Η επιφανειοδραστική ουσία
Η επιφανειοδραστική ουσία (Surfactant) είναι αυτή η οποία ουσιαστικά καθαρίζει το δέρμα από την λιπαρότητα και τα ξένα σωματίδια. Κάθε καθαριστικό περιέχει μία ή περισσότερες επιφανειοδραστικές ουσίες σε διαφορετικές συγκεντρώσεις. Άλλες είναι πιο ερεθιστικές και άλλες σέβονται περισσότερο το δέρμα.
Καθώς υπάρχουν δεκάδες τέτοιες ουσίες και η κοσμητική βιομηχανία αναπτύσσει συνεχώς νέες, χρειάζεται συχνά έρευνα μέσω ίντερνετ για να βρείτε ποια ουσία έχει το κάθε καθαριστικό και πόσο ερεθιστική είναι. Μια καλή αρχή με μια ενδεικτική λίστα με τις συνηθέστερα μέχρι στιγμής χρησιμοποιούμενες επιφανειοδραστικές ουσίες είναι οι παρακάτω:
Το pH του καθαριστικού είναι εξίσου σημαντικό με την επιφανειοδραστική του ουσία. Η διατήρηση του pH του δέρματος σε φυσιολογικά επίπεδα μεταξύ 4 και 6 είναι πολύ σημαντική για τη σωστή λειτουργία του δέρματος ως φραγμός απέναντι σε εξωτερικές βλαπτικές ουσίες. Περιστασιακή χρήση καθαριστικών με οξύτητα διαφορετική από αυτή του δέρματος δεν δημιουργεί συνήθως πρόβλημα, η καθημερινή όμως φροντίδα με αυτά μπορεί να επηρεάσει το pH του δέρματος και τη λειτουργία του. Προτίμησε λοιπόν προϊόντα για την καθημερινή σου φροντίδα με pH όσο το δυνατόν πιο κοντά στο pH του δέρματος.
Πρόσθετοι παράγοντες
Πολλά σύγχρονα καθαριστικά, εκτός από το να απομακρύνουν ρύπους και λιπαρότητα, έχουν μια επιπρόσθετη χρήσιμη ιδιότητα. Προλαβαίνουν να αφήσουν στο δέρμα, ακόμη και μετά από τη σύντομη επαφή μαζί του, ωφέλιμα συστατικά. Τα συνηθέστερα αυτά πρόσθετα είναι φυτικά έλαια όπως το ηλιέλαιο (πλούσιο σε βιταμίνη Ε και ωμέγα-6 με αντιγηραντική, ενυδατική και αντιφλεγμονώδη δράση) και το σογιέλαιο (πλούσιο σε λινολεϊκό οξύ, αραχιδικό και παλμιτικό), βαζελίνη (με παχιά σύσταση κρατάει μακριά τους ρύπους και ενυδατώνει το δέρμα), ενυδατικοί παράγοντες όπως η γλυκερόλη (πολύ ισχυρό ενυδατικό) και άλλες ουσίες όπως τα κεραμίδια (ελαιώδη μόρια που συγκρατούν νερό στο δέρμα).
Η τάση στα προϊόντα δέρματος για τη ροδόχρου νόσο είναι σήμερα να παράγονται καθαριστικά ελεύθερα λιπιδίων, με όσο το δυνατόν πιο ήπιες επιφανειοδραστικές ουσίες και με συνδυασμούς πρόσθετων παραγόντων που διατηρούν το δέρμα ενυδατωμένο προστατεύοντας τη λειτουργία του ως φραγμό απέναντι σε εξωτερικούς βλαπτικούς παράγοντες. Σε κάθε περίπτωση αποφύγετε τα πολύ ισχυρά καθαριστικά με αλκοόλη ή ακετόνη. Όσο αφορά λοιπόν στα προϊόντα καθαρισμού χρειάζεται προσοχή καθώς το πιο απλό δεν σημαίνει ότι είναι και το καλύτερο, αλλά και το πιο σύνθετο και ακριβό προϊόν δεν είναι απαραίτητα το ιδανικό για την επιδερμίδα σας. Χρειάζεται ψάξιμο και πολλές δοκιμές μέχρι να βρείτε το προϊόν που ταιριάζει στο δέρμα σας. Πολλοί δερματολόγοι και φαρμακοποιοί μπορούν να σας δώσουν δωρεάν δείγματα προϊόντων ώστε να ελέγξετε αν σας βολεύουν, πριν αγοράσετε τα συνήθως ακριβά σκευάσματα.
Σημαντικό ρόλο παίζει και ο τρόπος καθαρισμού. Το πρόσωπο καθαρίζεται κανονικά δύο φορές την ημέρα, ώστε το δέρμα να είναι έτοιμο να υποδεχτεί την καλλυντική ή θεραπευτική κρέμα που ακολουθεί. Αποφύγετε το τρίψιμο και κάθε βίαια κίνηση στο πρόσωπο αλλά και κάθε τρίψιμο με σφουγγάρι. Καθαρίστε το πρόσωπό σας απαλά, χρησιμοποιώντας χλιαρό νερό και αποφεύγοντας το πολύ κρύο ή το καυτό.
Η ενυδατική
Η επιλογή μίας σωστής ενυδατικής κρέμας είναι πάρα πολύ σημαντική. Πολύ περισσότερο από τους ασθενείς με ακμή το δέρμα με ροδόχρου νόσο χρειάζεται ενυδάτωση. Κρέμες με τα κατάλληλα συστατικά που θα δούμε παρακάτω, μπορούν να ενυδατώσουν την επιδερμίδα και να επαναφέρουν την σωστή λειτουργία του δέρματος ως φραγμό απέναντι στους εξωτερικούς επιβλαβείς παράγοντες, η οποία είναι προβληματική σε ασθενείς με ροδόχρου νόσο. Όσοι πάσχουν από ροδόχρου νόσο έχουν συνήθως δοκιμάσει δεκάδες προϊόντα περιποίησης προσώπου χωρίς αποτέλεσμα. Το να βρούμε μια κρέμα με ισχυρή ενυδατική, προστατευτική και αντιφλεγμονώδη δράση χωρίς όμως τα ανεπιθύμητα συστατικά που ερεθίζουν και ταλαιπωρούν το ήδη ευαίσθητο δέρμα μας δεν είναι συχνά δύσκολη υπόθεση.
Οι περισσότερες ενυδατικές αποτελούνται από νερό, υγραντικά, μαλακτικά, γαλακτωματοποιητές, συντηρητικά και αρώματα. Ο βασικός τους σκοπός είναι να μεταφέρουν και να διατηρήσουν μόρια νερού στην επιδερμίδα είτε άμεσα όπως για παράδειγμα κάνει η βαζελίνη είτε έμμεσα συγκρατώντας νερό μέσα στην επιδερμίδα με ουσίες όπως η ουρία, η αλόη και τα α-υδροξυοξέα. Ας δούμε τα σημαντικότερα συστατικά των ενυδατικών και τι πρέπει να προσέξουμε.
Μαλακτικά συστατικά
Οι μαλακτικές ουσίες (Occlusives) των ενυδατικών δημιουργούν ένα φίλτρο στην επιφάνεια του δέρματος που εμποδίζει την εξάτμιση του νερού. Τέτοιες ουσίες είναι η λανολίνη, η βαζελίνη, τα παράγωγα της σιλικόνης, η λεκιθίνη, η λανολίνη, η παραφίνη και άλλα. Οι ουσίες αυτές εισχωρούν ανάμεσα στα κενά των κυττάρων του δέρματος δυσκολεύοντας τη λειτουργία του δέρματος ως φραγμό απέναντι σε εξωτερικές ουσίες. Οι κρέμες με μεγάλη συγκέντρωση μαλακτικών ουσιών είναι ιδανικές για πολύ ξερό δέρμα, δεν είναι όμως ό,τι καλύτερο για δέρμα με ροδόχρου νόσο και δέρμα με τάση για ακμή καθώς ουσιαστικά δεν το αφήνουν να αναπνέει.
Υγροσκοπικά συστατικά
Οι υγροσκοπικές ουσίες όπως η γλυκερίνη, η αλόη, τα άλφα υδροξυοξέα, η γλυκερίνη, το υαλουρινικό οξύ, η ουρία, το γαλακτικό, ταρταρικό και γλυκολικό οξύ και άλλες, βοηθούν στην απορρόφηση και την συγκράτηση μορίων νερού στο δέρμα. Τα περισσότερα από αυτά τα μόρια ενυδατώνουν το δέρμα χωρίς να διαταράσσουν τη δομή του και τη δράση του ως φραγμό απέναντι σε εξωτερικούς επιβλαβείς παράγοντες.
Συντηρητικά
Όλες οι κρέμες περιέχουν συντηρητικά ώστε να παραταθεί ο χρόνος ζωής τους. Τα συντηρητικά αποτρέπουν την ανάπτυξη μυκήτων και βακτηρίων, ενώ αποτρέπουν την οξείδωση των λιπαρών συστατικών. Ως συντηρητικά χρησιμοποιούνται συνήθως τα αιθέρια έλαια, όπως το θυμάρι, βιταμίνες όπως οι A, C και Ε, η βενζυλική αλκοόλη, το βενζοϊκό νάτριο, το αιθυλενοδιαμινοτετραοξικό οξύ, το σορβικό κάλιο και το σορβικό οξύ, η φαινοξυαιθανόλη, το υδροξυμεθυλογλυκινικό νάτριο και η διγλυκονικη χλωρεξιδίνη.
Συντηρητικά τα οποία καλό είναι να αποφεύγονται από ασθενείς με ροδόχρου είναι η φαινοξυαιθανόλη, η φορμαλδεΰδη, η imidazolidinyl urea και το Quaternium-15.
Τι γίνεται με τα parabens;
Μετά από μια έρευνα του 2012 που έδειξε ότι πιθανώς να υπάρχει σχέση των paraben με τον καρκίνο του μαστού, άρχισαν όλες οι εταιρίες καλλυντικών να απομακρύνουν τα paraben από τα προϊόντα τους. Τα paraben είναι ισχυρά συντηρητικά που εμποδίζουν την ανάπτυξη μικροοργανισμών στα προϊόντα. Η χρήση τους ξεκίνησε από σαμπουάν, κραγιόν και κρέμες προσώπου και σώματος και γρήγορα επεκτάθηκε σχεδόν σε όλα τα προϊόντα περιποίησης. Γνωρίζουμε ακόμα ότι δρουν ως φυτοοιστρογόνα όπως και η σόγια ή το τζίσενγκ και άρα θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι μέσω κάποιου άγνωστου μέχρι στιγμής μηχανισμού μπορεί να οδηγήσουν σε έξαρση της ροδόχρου, κάτι που όμως μέχρι στιγμής δεν έχει αποδειχθεί.
Λιπίδια
Πολλές ενυδατικές εκμεταλλεύονται τις θετικές ιδιότητες των λιπιδίων προσθέτοντας στη σύστασή τους λιπαρά οξέα, χοληστερόλη, κεραμίδια και ψευδοκεραμίδια. Έχει αποδειχθεί ότι τα παραπάνω λιπίδια στα προϊόντα περιποίησης βελτιώνουν τη λειτουργία του δέρματος ως φραγμό. Οι περισσότερες έρευνες όμως αφορούν ξηρά αλλεργικά δέρματα και όχι δέρμα με τάση για ροδόχρου νόσο. Παρόλα αυτά η καθημερινή πράξη έδειξε ότι ειδικά προϊόντα με κεραμίδια γίνονται πολύ καλά ανεκτά από ασθενείς με ροδόχρου.
Πρόσθετα συστατικά
Τα παραπάνω συστατικά είναι με μικρές διαφοροποιήσεις κοινά σε κάθε ενυδατική κρέμα. Τι λοιπόν κάνει μια συγκεκριμένη κρέμα πιο αποτελεσματική από τις άλλες για τη ροδόχρου νόσο; Κάθε φαρμακοβιομηχανία προσπαθεί να ανακαλύψει ένα «μυστικό συστατικό» που θα κάνει το προϊόν της μοναδικό. Έτσι ερευνούν προσθέτουν στις συνταγές τους διάφορα φυτικά και χημικά συστατικά με την ελπίδα να προσφέρουν κάτι παραπάνω στη βελτίωση των συμπτωμάτων.
Το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο συστατικό είναι το εκχύλισμα βρώμης. Έχει αποδειχθεί ότι δρα προστατευτικά στο δέρμα ενώ λόγω της αντιφλεγμονώδους του δράσης χρησιμοποιείται για χρόνια στο έκζεμα. Αν και δεν υπάρχουν κλινικές έρευνες για τη ροδόχρου φαίνεται ότι βοηθά στην αντιμετώπιση της φλεγμονής. Άλλη συχνά χρησιμοποιούμενη ουσία είναι η γλυκόριζα που περιέχουν αρκετές ενυδατικές κρέμες. Η γλυκόριζα φαίνεται ότι βελτιώνει το ερύθημα τόσο σε ασθενείς με ροδόχρου νόσο όσο και με άλλες δερματοπάθειες, οπότε μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο πρόσθετο για πολλούς. Άλλες ουσίες με αποδεδειγμένη αντιφλεγμονώδη δράση είναι:
το χαμομηλέλαιο,
το εκχύλισμα γιγάρτων (κουκουτσιών) σταφυλιού,
η ρεσβερατρόλη (ένα φυτικό συστατικό που βρίσκεται στη φλούδα των σταφυλιών),
η κερκετίνη (ένα φλαβονοειδές που εμπεριέχεται στο κόκκινο κρασί),
η αλόη,
ο κουρκουμάς ή κιτρινόριζα (μια ρίζα πλούσια σε ενώσεις με αντιβακτηριδιακές και αντιφλεγμονώδες ιδιότητες),
το πράσινο τσάι (με αντιοξειδωτικές και αγγειοσυσπαστικές ιδιότητες)
το εκχύλισμα μανιταριών (με αντηλιακές ιδιότητες) αλλά και
αντιοξειδωτικοί παράγοντες με κυριότερη τη βιταμίνη C που πιστεύεται ότι καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες στο δέρμα μειώνοντας τη φλεγμονή.
Ποια συστατικά ερεθίζουν το δέρμα με ροδόχρου και καλό είναι να τα αποφεύγεις:
Α-υδροξυοξέα
Ακετόνη
Αλκοόλ
Αρώματα
Εκχυλίσματα κανέλας, λεμονιού, λάιμ, λεβάντας, τριαντάφυλλου και δεντρολίβανου
Καμφορά
Λανολίνη
Μενθόλη
Ουρία
Φαινοξυαιθανόλη
Φορμαλδεΰδη
Benzalkonium chloride
Benzyl alcohol
Propylene glycol
Quaternium-15
Sodium lauryl sulfate
Σημαντικό ρόλο παίζει και ο τρόπος εφαρμογής της ενυδατικής. Μετά τον καθαρισμό του προσώπου με ένα κατάλληλο προϊόν, στεγνώνουμε το πρόσωπο απαλά χωρίς να το τρίβουμε. Έπειτα εφαρμόζουμε την ενυδατική με τις άκρες των δακτύλων σε λεπτή στρώση και πάλι αποφεύγοντας να κακοποιούμε την επιδερμίδα με έντονο τρίψιμο. Όταν δοκιμάζουμε μια καινούργια κρέμα καλό είναι να αφήνουμε να περάσουν 30 περίπου λεπτά μετά τον καθαρισμό του προσώπου πριν την βάλουμε. Μερικά συστατικά των ενυδατικών ερεθίζουν το υγρό δέρμα. Όσο περνάει ο καιρός και βλέπουμε ότι ανεχόμαστε το νέο προϊόν καλά, μπορεί φυσικά ο χρόνος που περιμένουμε να μειώνεται.
Τι γίνεται όταν χρησιμοποιούμε και θεραπευτική κρέμα;
Συχνά εκτός των καλλυντικών ο δερματολόγος θα σου δώσει και κάποια θεραπευτική κρέμα. Αν και δεν υπάρχουν έρευνες που να έδειξαν ότι η μια κρέμα επηρεάζει την απορρόφηση της άλλης, οι περισσότεροι ιατροί συνήθως συστήνουν μετά τον καθαρισμό να εφαρμόζεται η θεραπευτική κρέμα, να περιμένεις λίγα λεπτά να απορροφηθεί και μετά να χρησιμοποιείς την ενυδατική σου κρέμα.
Γενικά όσο αφορά στη φροντίδα του δέρματός σας, ο κανόνας είναι να χρησιμοποιείτε όσο το δυνατόν πιο ήπια σκευάσματα. Κάθε επιθετική θεραπεία όπως ισχυρά αντισηπτικά, αλκοολούχα καθαριστικά makeup, scrubs και peelings καλό είναι να αποφεύγονται. Επίσης μη χρησιμοποιείτε πολλά προϊόντα ταυτόχρονα. Τα περισσότερα χρειάζονται λίγες εβδομάδες για να δράσουν, οπότε μην αλλάζετε προϊόν κάθε μέρα. Δώστε σε κάθε νέο προϊόν μια με δύο βδομάδες και αν δεν ταιριάξει με το δέρμα σας πετάξτε το στα σκουπίδια. Μη μαζεύετε προϊόντα στο μπάνιο σας. Κρατήστε το νεσεσέρ σας και το πρόγραμμα φροντίδας οργανωμένο και απλό. Ένα καθαριστικό, μια ενυδατική, η θεραπευτική σας κρέμα και το αντηλιακό (αν η ενυδατική σας δεν έχει ήδη) είναι όσα χρειάζεστε.
Αντηλιακό
Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο ήλιος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που προκαλεί πρόωρη γήρανση του δέρματος και εμφάνισης τύπων καρκίνου του δέρματος. Το αντηλιακό όταν εφαρμόζεται σωστά είναι η πιο φτηνή και αποτελεσματική αντιγηραντική κρέμα. Οι ασθενείς όμως με ροδόχρου πρέπει να είναι ακόμα πιο τυπικοί στη χρήση του. Ο ήλιος είναι ο πρώτος και σημαντικότερος εκλυτικός παράγοντας της ροδόχρου λόγω της άμεσης αγγειοδιαστολής, φλεγμονής και γέννεσης νέων μικρών αγγείων που προκαλεί.
Χρησιμοποιήστε ένα ευρέως φάσματος αντηλιακό με προστασία απέναντι και στην UVA και στην UVB. Προτιμήστε αντηλιακά για ευαίσθητο δέρμα με ψευδάργυρο ή διοξείδιο του τιτανίου με SPF τουλάχιστον 30 τον χειμώνα και 50 το καλοκαίρι. Χρησιμοποιήστε αντηλιακό κάθε μέρα, όλο το χρόνο ανεξάρτητα από το αν έχει ήλιο ή συννεφιά. Ακόμα και τις γκρίζες χειμωνιάτικες μέρες, περίπου το 80% των ακτίνων UVA και UVB διαπερνούν τα σύννεφα. Το καλοκαίρι βάλτε το αντηλιακό 30 λεπτά πριν κολυμπήσετε ή κάνετε σπορ στην παραλία και ξαναβάλτε κάθε δύο ώρες.
Κάντε το αντηλιακό μέρος της καθημερινής σας πρωινής ρουτίνας περιποίησης και βάλτε το στο τέλος, μετά την ενυδατική. Σήμερα πολλές εταιρίες απλοποιούν τη διαδικασία, καθώς πολλές ενυδατικές για τη ροδόχρου έχουν ήδη αντηλιακό στα συστατικά τους. Τα προϊόντα αυτά είναι συνήθως πολύ καλά ανεκτά καθώς η κρέμα προορίζεται ήδη για ευαίσθητο δέρμα και προσέχουν ώστε να μην προκαλούν ερεθισμούς με αρωματικά ή άλλες ερεθιστικές ουσίες.
Μακιγιάζ
Ενώ οι θεραπείες της ροδόχρου έχουν ως στόχο τη μακροπρόθεσμη βελτίωση της εμφάνισης του προσώπου, το μακιγιάζ την βελτιώνει άμεσα. Ακολουθήστε όμως τις παρακάτω βασικές συμβουλές ώστε να χρησιμοποιήσετε το μακιάζ υπέρ σας χωρίς να επιβαρύνετε το δέρμα σας:
Απαραίτητος είναι ο καθαρισμός του προσώπου. Πριν βαφτείτε καθαρίστε το δέρμα προσεκτικά και βάλτε την ενυδατική σας κρέμα, πάντα με ήπιες κινήσεις.
Χρησιμοποιήστε ήπια προϊόντα για ευαίσθητο δέρμα χωρίς πολύ εξειδικευμένα συστατικά που ίσως το ερεθίζουν.
Δοκιμάστε τα προϊόντα πρώτα σε μια μικρή περιοχή του προσώπου ώστε να δείτε αν τα ανέχεστε καλά. Αν κάποιο προϊόν καίει, ξύνει ή προκαλεί άλλο ερεθισμό στο δέρμα αφαιρέστε το αμέσως.
Προτιμήστε τις αποχρώσεις του πράσινου. Το πράσινο χρώμα κρύβει την ερυθρότητα. Αποφύγετε τα πολύ κόκκινα κραγιόν που τονίζουν ακόμη περισσότερο την ερυθρότητα του προσώπου.
Προτιμήστε προϊόντα που έχουν αντηλιακό. Έτσι απλοποιείτε την καθημερινή φροντίδα του προσώπου σας κάνοντας πιο πιθανό να μείνετε πιστοί σε αυτή.
Ποτέ μην κοιμάστε με μακιγιάζ. Αφιερώστε λίγο χρόνο και καθαρίστε το πρόσωπό σας με ήπιο καθαριστικό και βάλτε την ενυδατική σας.
Το κείμενο αποτελεί τμήμα του δημοσιευμένου βιβλίου του δερματολόγου Κωνσταντίνου Σταματόπουλου “Ροδόχρους Νόσος” των εκδόσεων iWrite και τα πνευματικά του δικαιώματα προστατεύονται. Αντιγραφή και αναπαραγωγή του αποτελεί ποινικό αδίκημα και διώκεται νομικά.
Πολλοί ασθενείς ακούν από φίλους ή γνωστούς τους ότι ο δερματολόγος τους σύστησε ενέσεις για ψωρίαση με την οποία είχαν εξαιρετικά αποτελέσματα. Επισκέπτονται λοιπόν τον δερματολόγο τους αναρωτούμενοι ποιες είναι αυτές οι ενέσεις και αν θα μπορούσαν να τις λάβουν οι ίδιοι με αποτελέσματα αντίστοιχα του γνωστού τους!
Τι είναι οι ενέσεις για ψωρίαση;
Οι ενέσιμα αυτά φάρμακα, αφορούν κυρίως σε δύο κατηγορίες. Πρόκειται συνήθως για την μεθοτρεξάτη ή τους λεγόμενους βιολογικούς παράγοντες.
Μεθοτρεξάτη
Η μεθοτρεξάτη είναι ένα ανοσοκατασταλτικό φάρμακο, που λαμβάνεται εβδομαδιαίως σε μορφή χαπιών ή με ενέσεις. Συνήθως την επόμενη μέρα της χορήγησης δίνεται στον ασθενή φυλλικό οξύ. Χρησιμοποιείται τόσο στην ψωρίαση όσο και στην ψωριασική αρθρίτιδα αλλά και σε άλλες πολλές αυτοάνοσες δερματικές και ρευματολογικές παθήσεις.
Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν ναυτία, αίσθημα κόπωσης, πυρετό, αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης, χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων, βλάβη του στοματικού βλεννογόνου, ηπατική νόσο, πνευμονική νόσο, λέμφωμα και δερματικά εξανθήματα.
Βιολογικοί παράγοντες
Η δεύτερη κατηγορία ενέσιμων για την ψωρίαση είναι οι λεγόμενοι βιολογικοί παράγοντες. Είναι φάρμακα που ρυθμίζουν τη λειτουεργεία του ανοσοποιητικού και συνηθέστερα τις λεγόμενες ιτνερλευκίνες ή τον παράγοντα TNF. Η συχνότητα χορήγησης ποικίλει και εξαρτάται από το κάθε φάρμακο. Περισσότερες πληροφορίες και τα ενέσιμα αναλυτικά μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Γενικά οι ενέσιμες θεραπείες πετυχαίνουν συνήθως πολύ καλά αποτελέσματα σε σχέση με τις τοπικές θεραπείες – κρέμες, καθώς εμποδίζουν την ψωρίαση από το να εμφανιστεί, σε αντίθεση με τις τοπικές θεραπείες, όπου ο ασθενής προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κάθε βλάβη. Απαιτούν όμως εμπειρία από τον δερματολόγο, ώστε να επιλέξει την κατάλληλη για τον κάθε ασθενή θεραπεία, να παρακολουθεί και να αξιολογεί τόσο το θεραπευτικό αποτέλεσμα, όσο και την εμφάνιση πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών.
Το άγχος και το στρες προκαλούνται ως αντίδραση απέναντι σε διαφορετικά εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα, τους λεγόμενους στρεσογόνους παράγοντες. Αυτοί μπορεί να είναι η πίεση χρόνου, η έλλειψη ύπνου, προβλήματα στην οικογένειά ή στη δουλειά, τελειομανία και άλλα. Το άγχος και το στρες προκαλούν απελευθέρωση ορμονών που οδηγούν μεταξύ άλλων τελικά σε διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και άρα σε ερυθρότητα στο πρόσωπο.
Το άγχος πιστεύεται ότι είναι ένας από τους σημαντικότερους εκλυτικούςπαράγοντες της ροδόχρου νόσου, καθώς δημιουργείται ένας κύκλος άγχους, παραγωγής ορμονών στρες, έξαρσης της νόσου που οδηγεί σε επιπρόσθετο άγχος κ.ο.κ.. Πολλοί ασθενείς με ροδόχρου νόσο, επηρεάζονται από την εικόνα του δέρματός τους τόσο πολύ ώστε να αναγκάζονται να αποφύγουν κοινωνικές συγκεντρώσεις, να μείνουν για μέρες κλεισμένοι στο σπίτι μέχρι να περάσει η έξαρση της νόσου, ενώ δεν είναι λίγοι που φτάνουν στα όρια της κατάθλιψης. Αυτό δημιουργεί έναν ατέρμονο κύκλο από τον οποίο κανείς δύσκολα μπορεί να ξεφύγει. Αντί της απομόνωσης είναι πολύ καλύτερα να ασχοληθούμε ανοιχτά με το πρόβλημα, να ευαισθητοποιήσουμε το περιβάλλον μας και να μάθουμε όσο το δυνατόν περισσότερα για τη νόσο και τους τρόπους αντιμετώπισής της.
Απλές τεχνικές αντιμετώπισης του άγχους μπορεί να βοηθήσουν πολύ την κατάσταση. Ο επαρκής ύπνος, τουλάχιστον 7 ώρες καθημερινά, βοηθά στον έλεγχο του στρες. Μείωση της καθημερινής πρόσληψης καφεΐνης μπορεί επίσης να βοηθήσει αρκετά. Εξάλλου ο καφές ένας γνωστός εκλυτικός παράγοντας που οδηγεί σε έξαρση της νόσου. Μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή βοηθάει ώστε να νιώθουμε καθημερινά ευεξία. Η ήρεμη και βαθιά αναπνοή χρησιμοποιώντας το διάφραγμα, σε αντίθεση με γρήγορη και ρηχή αναπνοή βοηθά συχνά στην αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων. Τέλος, οι ενδορφίνες που παράγονται από την άσκηση μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές. Μετά από μία κουραστική μέρα στη δουλειά, προτιμήστε να πάτε για ένα γρήγορα περπάτημα παρά να ξαπλώσετε στον καναπέ. Εξάλλου έχει αποδειχθεί ότι η καλή σωματική κατάσταση συνδέεται με αυξημένη αυτοεκτίμηση που οδηγεί σε μείωση του καθημερινού άγχους. Αν παρόλα αυτά παρατηρείτε ότι οι παραπάνω τεχνικές δεν είναι αρκετές, ότι η νόσος επηρεάζει σημαντικά την ζωή σας ώστε να αναγκάζεστε να αποφεύγετε φίλους και συγγενείς, καλύτερα να εμπιστευτείτε έναν ειδικό. Ένας ψυχολόγος ή ψυχοθεραπευτής θα σας βοηθήσει με ειδικές τεχνικές αντιμετώπισης του άγχους, το οποίο τελικά θα έχει σχεδόν σίγουρα και θετική επίπτωση και στην εμφάνιση του δέρματος του προσώπου σας. Περισσότερα για το άγχος, το στρες και την αντιμετώπισή τους θα δούμε στο σχετικό κεφάλαιο.
Ροδόχρους νόσος – Σωματική άσκηση και φυσική εργασία
Πολλοί ασθενείς όταν αποφασίσουν να ασχοληθούν σοβαρά με τη ροδόχρου νόσο, αποφασίζουν ταυτόχρονα να βελτιώσουν τη γενική κατάσταση της υγείας τους. Αυτό πολλές φορές συνεπάγεται την αύξηση της σωματικήςδραστηριότητας, συχνότερα από όλα το τρέξιμο. Η σωματική όμως άσκηση είναι ένας από τους γνωστότερους εκλυτικούς παράγοντες που οδηγούν σε έξαρση της νόσου. Περίπου 80% των ασθενών με ροδόχρου νόσο αναφέρουν ότι η άσκηση οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων, με κοκκίνισμα του προσώπου που διαρκεί από λίγα λεπτά μέχρι και ημέρες. Τη σοβαρότερη επίπτωση φαίνεται ότι έχει η αερόβια άσκηση, όπως το τρέξιμο. Αυτός ο τύπος της άσκησης αυξάνει τις απαιτήσεις του σώματος σε οξυγόνο, που οδηγεί σε γρήγορη αναπνοή, αύξηση των καρδιακών παλμών, και διαστολή των αγγείων ώστε να βελτιωθεί η αιμάτωση του σώματος. Ακόμα, η έντονη αερόβια άσκηση οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, το οποίο οδηγεί αντιδραστικά σε αγγειοδιαστολή ώστε αυτή να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι ασθενείς με ροδόχρου νόσο δεν πρέπει να γυμνάζονται. Μορφές ήπιας άσκησης, όπως το περπάτημα και το κολύμπι είναι προτιμότερες. Φροντίστε ώστε το περιβάλλον στο οποίο ασκείστε να είναι σχετικά ψυχρό. Αν γυμνάζεστε σε εσωτερικό χώρο φροντίστε ώστε να αερίζεται καλά, να υπάρχει ανεμιστήρας ή κλιματισμός. Αν παρατηρήσετε παρόλα αυτά ότι η θερμοκρασία σας ανεβαίνει, βάλτε μια υγρή πετσέτα στο λαιμό σας, πιείτε λίγο κρύο νερό ή κρατήστε στο στόμα σας για λίγη ώρα ένα παγάκι. Αν γυμνάζεστε σε εξωτερικό χώρο παρατηρήστε τον καιρό. Οι ακραίες συνθήκες όπως η πολύ ζέστη και το πολύ κρύο χειροτερεύουν τα συμπτώματα. Μη ξεχνάτε να φοράτε αντηλιακό.
Ιδανική άσκηση για ασθενείς με ροδόχρου νόσο είναι το κολύμπι σε δροσερό νερό, που διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματός σας σε φυσιολογικά επίπεδα. Αν κολυμπάτε σε πισίνα φροντίστε ώστε τα επίπεδα του χλωρίου να είναι στα σωστά επίπεδα. Πολύ χλώριο ξεραίνει και ερεθίζει το δέρμα ενώ πολύ λίγο χλώριο αφήνει μικροοργανισμούς όπως μύκητες και βακτήρια να αναπτυχθούν, τα οποία χειροτερεύουν επίσης τη ροδόχρου νόσο.
Αποφύγετε να αθλείστε έντονα για πάνω από 45 λεπτά, προτιμήστε να μοιράσετε τις περιόδους κατά τις οποίες γυμνάζεστε μέσα στη μέρα, ώστε ιδανικά η κάθε περίοδος να μη διαρκεί περισσότερο από 15 λεπτά. Έτσι θα έχετε το ίδιο αποτέλεσμα, αποφεύγοντας να ζεσταθείτε πολύ. Δοκιμάστε ακόμα να εναλλάσσετε τις ασκήσεις, δηλαδή μπορείτε να τρέξετε ή να σηκώσετε βάρη για 15 λεπτά, να κολυμπήσετε για 15 λεπτά σε δροσερό νερό και να ξαναεπιστρέψετε στα βάρη ή το τρέξιμο αργότερα.
Τέλος μην ξεχνάτε ότι λίγη ερυθρότητα στο πρόσωπο είναι απόλυτα φυσιολογική κατά τη διάρκεια της άσκησης. Η ερυθρότητα του προσώπου προκαλείται από την φυσιολογική προσπάθεια του οργανισμού να μειώσει τη θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος, που φυσιολογικά όταν αθλούμαστε είναι αυξημένη.
Ροδόχρους Νόσος – Εξωτερική θερμοκρασία
Ήλιος
Το ότι η ροδόχρους συνήθως εμφανίζεται μετά τα 20 με 30 και το ότι επηρεάζονται περισσότερο περιοχές που εκτίθενται συχνά στον ήλιο, αποτέλεσαν ένδειξη ότι στην παθογένειά της φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο η συγκεντρωτική δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα. Η βλαπτική αυτή ακτινοβολία οδηγεί σε απελευθέρωση ελεύθερων ριζών που οδηγούν τελικά σε φλεγμονή, μια από της βασικότερες αιτίες εμφάνισης της ροδόχορυ νόσου. Η ευαισθησία του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία, μπορεί να αυξάνεται από φάρμακα που πιθανώς παίρνει ο ασθενής.
Ακόμα, στην παθογένεια της ροδόχρου νόσου πιθανολογείται ότι συμμετέχει η βλάβη των μιτοχονδρίων. Τα μιτοχόνδρια είναι μικρά κυτταρικά οργανίδια που ευθύνονται για την παραγωγή ενέργειας του κυττάρου. Η βιταμίνη Β2, που είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του μιτοχονδρίου, καταστρέφεται πολύ εύκολα όταν εκτεθεί στο φως, με αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων. Η βιταμίνη Κ και το συνένζυμο Q που είναι επίσης εξαιρετικά φωτοευαίσθητα, συμμετέχουν επίσης στο μεταβολισμό του μιτοχονδρίου. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι ο ήλιος μέσω της φλεγμονής και της δυσλειτουργίας των μιτοχονδρίων που προκαλεί συμβάλει στην εμφάνιση της ροδόχρου.
Ακόμα, η πολύωρη έκθεση στον ήλιο έχει ως αποτέλεσμα την άμεση αύξηση θερμοκρασίας του δέρματος, που οδηγεί επίσης σε αγγειοδιαστολή και τελικά σε ερύθημα.
Ζέστη
Ενώ για τους περισσότερους το καλοκαίρι είναι εποχή ξενοιασιάς και χαλάρωσης, για τους ασθενείς με ροδόχρου μπορεί να αποτελεί τη χειρότερη εποχή του χρόνου, τουλάχιστον όσο αφορά στο δέρμα τους. Σε μια έρευνα της Αμερικάνικης Κοινότητας Ροδόχρου Νόσου, το 85% των ασθενών ανέφεραν ότι η κατάσταση του δέρματός τους επηρεάζεται από τις αλλαγές του καιρού, ενώ οι μισοί περίπου από αυτούς ανέφεραν ότι τα συμπτώματα είναι χειρότερα το καλοκαίρι. Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλή, ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να μειώσει τη θερμοκρασία του σώματός μας μεταφέροντας αίμα από τα όργανά μας στο δέρμα, ώστε να φύγει στο περιβάλλον. Η αύξηση όμως της ροής του αίματος στο δέρμα οδηγεί σε διογκωμένα αγγεία και επιδείνωση της νόσου.
Όταν οι ασθενείς προσαρμόσουν τις καθημερινές τους συνήθειες, τα συμπτώματα της ροδόχρου βελτιώνονται συνήθως σημαντικά, ή υποχωρούν πλήρως. Την μεγαλύτερη διαφορά φαίνεται ότι προκαλεί η αλλαγή στη θερμοκρασία του μπάνιου. Το καλοκαίρι λοιπόν για να προφυλαχθείτε από τις εξάρσεις τις νόσου αποφύγετε όσο γίνεται να κυκλοφορείτε έξω όταν έχει πολύ ζέστη, φροντίστε ο χώρος σας να κλιματίζεται, αποφύγετε άλλους παράγοντες που προκαλούν έξαρση της ροδόχρου όπως τα καυτερά φαγητά και την έντονη άσκηση και δώστε έμφαση στην θεραπεία που σας έχει δώσει ο δερματολόγος σας.
Κρύο
Από την άλλη μεριά, οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες φαίνεται να είναι εξίσου προβληματικές για τους ασθενείς με ροδόχρου. Πολλοί από τους ασθενείς αναφέρουν πολύ χειρότερα συμπτώματα το χειμώνα, και όχι λόγω του κρύου έξω, αλλά της μεταβολήςκρύου – ζέστης όταν έρχονται σε κλειστό χώρο. Τον χειμώνα τείνουμε να κάνουμε επίσης καυτόμπάνιο και να καταναλώνουμε καυτά ροφήματα για να ζεσταθούμε. Αυτή η άμεση όμως επαφή με καυτές ουσίες επιδρά απευθείας στο κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματός μας στο υποθάλαμο και οδηγεί σε αγγειοδιαστολή και ερύθημα. Οι χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος ρίχνουν τη θερμοκρασία του σώματος, ο εγκέφαλός μας προσπαθώντας να διατηρήσει τις λειτουργίες των βασικών μας οργάνων αλλά και για να περιορίσει την απώλεια θερμότητας από το δέρμα, κλείνει τα μικρά αγγεία του δέρματος και απομακρύνει το αίμα από αυτά. Αν αυτό συνεχιστεί για πολύ ώρα, μειώνεται η παροχή οξυγόνου στο δέρμα. Αντιδραστικά, μόλις επανέλθει η θερμοκρασία περιβάλλοντος, το δέρμα μας αντιδρά υπερβολικά υπερδιαστέλλοντας τα αγγεία του προσώπου, οπότε και αυτό κοκκινίζει.
Όταν λοιπόν οι θερμοκρασίες πέφτουν φροντίστε να διατηρείτε το σώμα σου και κυρίως το πρόσωπό σας σχετικά ζεστό, χρησιμοποιώντας για παράδειγμα κασκόλ. Αποφύγετε τις μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας εσωτερικού – εξωτερικού χώρου, μην κάθεστε απέναντι σε πηγές θερμότητας όπως τζάκι και καλοριφέρ και παρά το κρύο μην ξεχνάτε να χρησιμοποιείτε καθημερινά ενυδατική κρέμα και αντηλιακό. Παρά τη συννεφιά το χειμώνα, φτάνει στο δέρμα σας το μεγαλύτερο ποσοστό ακτινοβολίας (περίπου 80%).
Ροδόχρους Νόσος – Φάρμακα
Κορτιζόνη
Η χρήση κορτιζόνης έχει εξελιχθεί σε τεράστιο πρόβλημα όσο αφορά στη ροδόχρου. Κάποιοι ιατροί, δερματολόγοι και μη, δίνουν στους ασθενείς τους κρέμες κορτιζόνης για την αντιμετώπιση της ροδόχρου νόσου. Η κορτιζόνη, ενδείκνυται όμως μόνο για την κεραυνοβόλο ροδόχρου, η οποία είναι και εξαιρετικά σπάνια. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, βοηθά για μικρό χρονικό διάστημα, συνήθως όσο τη χρησιμοποιεί ο ασθενής και μόλις διακοπεί η χρήση της το δέρμα επιστρέφει συχνά σε χειρότερη κατάσταση από ό, τι ήταν πριν. Ακόμη η μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης για άλλες δερματοπάθειες του προσώπου, πχ. αλλεργική δερματίτιδα ή έκζεμα, οδηγεί σε μια πάθηση που μοιάζει με τη ροδόχρου, τη λεγόμενη δερματίτιδα από στεροειδή.
Αρχικά η κορτιζόνη έχει αντιφλεγμονώδη δράση και οδηγεί σε αγγειοσύσπαση των μικρών φλεβών του προσώπου. Έτσι η ερυθρότητα του προσώπου υποχωρεί. Συνεχής όμως χρήση για μήνες οδηγεί τελικά σε ατροφία του δέρματος και υποστροφή του κολλαγόνου. Τελικά το δέρμα γίνεται πολύ ευαίσθητο σε κάθε εξωτερικό παράγοντα όπως ο ήλιος, το κρύο και μικρόβια. Όσο συνεχίζεται η χρήση της κορτιζόνης το δέρμα γίνεται όλο και πιο λεπτό και ευαίσθητο. Τελικά με διάφορους μηχανισμούς απελευθερώνονται ουσίες που οδηγούν σε αγγειοδιαστολή και φλεγμονή.
Συνεπώς, παρά το ότι η κορτιζόνη αρχικά φαίνεται να βοηθάει στην ροδόχρου, μακροχρόνια προκαλεί ανεπανόρθωτη ζημιά. Μπορεί να χρειαστούν μήνες ως και χρόνια για να απεξαρτηθεί το δέρμα από αυτήν, χωρίς να είναι σίγουρο ότι οι βλάβες που έχει προκαλέσει θα επανέλθουν πλήρως. Συμπερασματικά λέμε κατηγορηματικά όχι στη χρήση κορτιζόνης για τη ροδόχρου νόσο, ούτε καν για μικρό χρονικό διάστημα.
Θεραπείες ακμής
Κάποιες φορές η ροδόχρους νόσος μπορεί να μοιάζει με την κοινή ακμή. Η ερυθρότητα, τα σπυράκια και η λιπαρότητα του δέρματος είναι χαρακτηριστικά και για τις δυο παθήσεις. Έτσι δεν είναι λίγες οι φορές που ο ασθενής είτε μόνος του είτε λόγω λάθους ενημέρωσης από ιατρό ή φαρμακοποιό ξεκινά θεραπεία για ακμή ενώ στην πραγματικότητα έχει ροδόχρου νόσο. Το αποτέλεσμα συνήθως δεν είναι τραγικό, καθώς πολλές θεραπείες είναι κοινές και για τις δυο παθήσεις. Οι περισσότερες όμως τοπικές θεραπείες της ακμής είναι αρκετά ερεθιστικές για το δέρμα και ενώ για την ακμή αυτό όχι μόνο δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά κάποιες φορές είναι και επιθυμητό, στη ροδόχρου νόσο κάθε ερεθισμός του δέρματος μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω φλεγμονή και πρέπει να αποφεύγεται!
Σύμπλεγμα βιταμίνης Β
Το σύμπλεγμα βιταμινών που αποτελούν την βιταμίνη Β μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη διάθεση. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι βιταμίνες Β6 και Β12 είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του νευρικού μας συστήματος. Άλλες έρευνες έχουν συνδέσει την εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ με έλλειψη βιταμίνης Β12. Η έλλειψη βιταμίνης Β στον οργανισμό έχει επίσης συνδεθεί με κατάθλιψη.
Τελευταία όμως είδαν το φως της δημοσιότητας έρευνες που έδειξαν ότι μεγάλεςποσότητες βιταμίνης Β2, Β3, Β6 και Β12 μπορεί σε ορισμένους ανθρώπους να οδηγήσουν σε έξαρση της ροδόχρου νόσου. Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός. Φαίνεται ότι η βιταμίνη Β3 (νιασίνη) μπορεί να προκαλέσει ερυθρότητα του δέρματος, λόγω μάλλον της δράσης της στη διαπερατότητα των αγγείων. Μια υπερβιταμίνωση Β2 (ριβοφλαβίνη), Β6 (πυριδοξίνη) και Β12 (κυανοκοβαλαμίνη) μπορεί να επιδεινώσει την ακμή ή να προκαλέσει έξαρση της ροδόχρου νόσου, πιο συχνά σε γυναίκες.
Προσοχή λοιπόν στα συμπληρώματα διατροφής. Αν καταναλώνετε ήδη λαχανικά, μπανάνες, πατάτες, κοτόπουλο, αυγά, καρύδια ή σαρδέλες λαμβάνετε υπεραρκετές ποσότητες βιταμίνης Β. Αντίθετα με όσα νομίζουν πολλοί, η περισσότερη του φυσιολογικού κατανάλωση βιταμινών δεν κάνει καλό.
Άλλα
Πολλά φάρμακα προκαλούν δερματικές αντιδράσεις. Δε θα αναλύσουμε τον ακριβή μηχανισμό που το καθένα μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση της ροδόχρου νόσου αλλά θα αναφέρουμε αυτά που συχνότερα οδηγούν σε αυτήν. Αν λαμβάνετε κάποιο από τα παρακάτω συζητήστε με τον παθολόγο σας αν το συγκεκριμένο χάπι μπορεί να διακοπεί ή να αντικατασταθεί από άλλο.
Τα συχνότερα φάρμακα που οδηγούν σε έξαρση των συμπτωμάτων είναι: νιτρώδη, βρωμοκρυπτίνη, ανταγωνιστές αντλίας ασβεστίου, χολινεργικά, κυκλοσπορίνη, δοξορουμπικίνη, ιντερφερόνη, νικοτινικό οξύ, νιασίνη, νιφεδιπίνη, νιτρογλυκερίνη, μορφίνη, οπιοειδή παυσίπονα, τριαμκινολόνη, προσταγλαδίνες, ριφαμπικίνη, ταμοξιφένη, TRH και βανκομυκίνη.
Στο φύλλο οδηγιών χρήσης του κάθε φαρμάκου αναφέρεται πάντα η δραστική του ουσία και η ομάδα στην οποία ανήκει. Ακόμα αναφέρονται οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Ψάξτε για δερματικές αντιδράσεις. Προσπαθήστε να θυμηθείτε αν ταιριάζει χρονικά η έναρξη μιας θεραπείας με την εμφάνιση των συμπτωμάτων της ροδόχρου. Σε κάθε περίπτωση όμως μη δοκιμάσετε να διακόψετε αγωγή που σας συνέστησε ο ιατρός σας χωρίς πρώτα να τον συμβουλευτείτε.
Ροδόχρους Νόσος – Άλλες παθήσεις
Χρόνιος βήχας
Βήχας που διαρκεί περισσότερο από 8 εβδομάδες θεωρείται χρόνιος. Πιθανές αιτίες είναι η χρόνια βρογχίτιδα, το άσθμα, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, λοιμώξεις, η κυστική ίνωση, χρόνια πνευμονική πνευμονοπάθεια πχ. από το κάπνισμα και άλλα. Ο μηχανισμός με τον οποίο ο χρόνιος βήχας μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση της ροδόχρου νόσου δεν είναι απόλυτα γνωστός. Όταν βήχουμε η πίεση στον θώρακά μας αυξάνεται και μεταδίδεται στην καρδιά και την αορτή. Έτσι, το αίμα απομακρύνεται από το θώρακα και μεταφέρεται προς την περιφέρεια, στα αγγεία δηλαδή του δέρματος. Όταν αυτό συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα αγγεία χάνουν την ελαστικότητά τους και δημιουργούνται τηλεαγγειεκτασίες. Αν λοιπόν υποφέρετε από χρόνιο βήχα, επισκεφτείτε έναν πνευμονολόγο, μπορεί να βγείτε διπλά κερδισμένοι!
Ηλικία και εμμηνόπαυση
Οι γυναίκες, αλλά και οι άνδρες σε μικρότερο φυσικά βαθμό έχουν οιστρογόνα. Όταν οι άνδρες περνούν την μέση ηλικία είναι τα επίπεδα των οιστρογόνων στο αίμα αυξάνουν και της τεστοστερόνης πέφτουν. Το περίεργο είναι ότι οι περισσότεροι πιστεύουν ότι στις γυναίκες τα οιστρογόνα πέφτουν με τον καιρό, κάτι το οποίο όμως δεν ισχύει. Η προγεστερόνη έχει δράση αντίθετη των οιστρογόνων. Μετά τα 30 τα επίπεδα της προγεστερόνης στις γυναίκες πέφτουν και των οιστρογόνων αυξάνουν, έτσι η επίδραση των οιστρογόνων γίνεται ακόμα πιο ισχυρή. Δεν είναι τυχαίο ότι η ροδόχρους νόσος εμφανίζεται συνήθως στα 30 στις γυναίκες και λίγο αργότερα στους άνδρες στους οποίους τα επίπεδα οιστρογόνων αυξάνονται μεταξύ 40 και 50.
Τα οιστρογόνα οδηγούν σε παραγωγή γαλακτικού οξέος. Αυτό οδηγεί σε αύξηση παραγωγής αμινολεβουλινικού οξέος και πορφυρίνης. Το αμινολεβουλινικό οξύ και η πορφυρίνη είναι τοξικά για τα μιτοχόνδρια, των οποίων η λειτουργία παίζει σημαντικό ρόλο όπως είδαμε στη ροδόχρου νόσο, και αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος στη υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Οι φλέβες είναι πολύ ευαίσθητες στη δράση των οιστρογόνων. Αυτό εξηγεί και το γιατί οι γυναίκες εμφανίζουν πολύ συχνότερα εκτός από ροδόχρου νόσο, κιρσούς και ευρυαγγείες στα πόδια. Αντισυλληπτικά που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα και είχαν μεγάλες ποσότητες οιστρογόνων οδηγούσαν πολύ συχνά σε έξαρση της ακμής και της ροδόχρου νόσου.
Προϊόντα περιποίησης δέρματος
Ασθενείς με ροδόχρου νόσο έχουν συχνά λιπαρό δέρμα. Τα περισσότερα όμως κοινά καθαριστικά έχουν ακετόνη ή αλκοόλ που απομακρύνει το σμήγμα. Τα προϊόντα αυτά είναι πολύ ερεθιστικά για το δέρμα και σε συνδυασμό με έντονο τρίψιμο κατά τον καθαρισμό οδηγούν συχνά σε έξαρση της νόσου. Ακόμα ασθενείς με ροδόχρου νόσο καλό είναι να αποφεύγουν ισχυρά peelings με υψηλές συγκεντρώσεις α- υδροξυοξέων και σαλικυλικού οξέος τα οποία προκαλούν φλεγμονή και αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος τοπικά. Γενικά το δέρμα με ροδόχρου νόσο θέλει πολύ ήπια περιποίηση, τα καλλυντικά και οι δερματολογικές θεραπείες πρέπει να είναι κατάλληλα για ευαίσθητο δέρμα ώστε να αποφευχθεί κάθε ερεθισμός που οδηγεί σε ανεπιθύμητο ερύθημα. Περισσότερα για την περιποίηση του δέρματος θα δούμε στο κεφάλαιο Αντιμετώπιση.
Τσιγάρο και ροδόχρους νόσος
Τι γίνεται με το κάπνισμα; Το κάπνισμα και η σχέση του με τη ροδόχρου νόσο είναι ένα πολύ αμφιλεγόμενο θέμα, με πολλές αντικρουόμενες μεταξύ τους έρευνες και τους ασθενείς να διαλέγουν πλευρές σε αυτήν την άτυπη διαμάχη. Στα πλαίσια αυτού του κεφαλαίου θα αγνοήσουμε κάθε πιθανή συνέπεια του καπνίσματος για την υγεία μας και θα ψάξουμε το ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό στη ροδόχρου νόσο.
Πριν από λίγους μήνες ένας ασθενής μου, ορκιζόταν ότι λίγες μέρες αφού διέκοψε το κάπνισμα η ροδόχρους νόσος που είχε να εμφανιστεί από την εφηβεία, επέστρεψε και μάλιστα πανίσχυρη. Είναι γνωστό ότι η νικοτίνη είναι ισχυρός αγγειοσυσπαστικός παράγοντας, μικραίνει δηλαδή τη διάμετρο των αγγείων. Μπορεί να κανείς να υποθέσει ότι μικρότερη διάμετρος αγγείων στο πρόσωπο, οδηγεί σε μείωση της αιμάτωσης του δέρματος του προσώπου και άρα σε μείωση του ερυθήματος στη ροδόχρου νόσο. Από την άλλη πολλοί ασθενείς βλέπουν σημαντική βελτίωση της ποιότητας του δέρματός τους και βελτίωση της ροδόχρου αφού διακόψουν το κάπνισμα. Ας προσπαθήσουμε να δούμε τις υπάρχουσες θεωρίες και τις έρευνες που υποστηρίζουν την καθεμία.
Υπέρ του καπνίσματος
Είναι μέχρι στιγμής γνωστό ότι το κάπνισμα μειώνει την οξυγόνωση του δέρματος, με αρνητικές επιπτώσεις στην επούλωση των πληγών, ρυτίδες λόγω μείωσης του κολλαγόνου και της ελαστίνης, ενώ μπορεί να επιδεινώσει την ψωρίαση λόγω της χρόνιας φλεγμονής που προκαλεί.
Ο Andrew Basnett όμως, ανέφερε σε μελέτη του ότι στατιστικά οι περισσότεροι ασθενείς με ροδόχρου είναι μη καπνιστές. Η μελέτη δεν λέει ότι κάπνισμα προστατεύει από τη ροδόχρου, αλλά ότι στατιστικά οι μη καπνιστές ασθενείς είναι λιγότεροι. Μια εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι το τσιγάρο δρα ως ήπιο αντιφλεγμονώδες. Εξάλλου είναι γνωστή η αντιφλεγμονώδης δράση της νικοτίνης σε άλλες παθήσεις όπως η ελκώδης κολίτιδα. Ακόμα όπως είδαμε η νικοτίνη δρα αγγειοσυσπαστικά, μειώνει δηλαδή την διάμετρο των μικρών φλεβών στο δέρμα, μειώνοντας το ερύθημα.
Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τα παραπάνω δεδομένα, ότι δηλαδή περισσότεροι μη καπνιστές πάσχουν από ροδόχρου νόσο παρά καπνιστές.
Κατά του καπνίσματος
Παρά το γεγονός ότι το κάπνισμα έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, τουλάχιστον αρχικά, είναι γνωστό ότι μακροχρόνια μειώνει τα επίπεδα βιταμίνης C. Το κάπνισμα αποδεδειγμένα οδηγεί σε σχηματισμό ελεύθερων ριζών, ενώ η μείωση της βιταμίνης C δυσκολεύει την εξουδετέρωσή τους. Οι ελεύθερες ρίζες οδηγούν τελικά σε γενικευμένη φλεγμονή στο σώμα που φυσικά μπορεί να επεκτείνεται και στο δέρμα του προσώπου.
Ακόμα, η νικοτίνη μέσω της αγγειοσύσπασης που προκαλεί, μειώνει την αιμάτωση και την οξυγόνωση του δέρματος στην περιφέρεια. Αυτό πιθανώς να οδηγεί αντιδραστικά σε αγγειοδιαστολή και δημιουργία νέων αγγείων όταν η επίδραση της νικοτίνης σταματήσει και άρα σε έξαρση της ροδόχρου.
Σε μια άλλη μελέτη, οι ερευνητές έδειξαν ότι η ενεργοποίηση των υποδοχέων νικοτίνης φαίνεται να συνδέεται με σημαντική αύξηση του ασβεστίου μέσα στα κύτταρα, η οποία οδηγεί μέσω αλληλεπιδράσεων με άλλες ουσίες στη δημιουργία νέων αγγείων και πιθανώς στις τηλεαγγειακτασίες της ροδόχρου νόσου.
Τι ισχύει λοιπόν τελικά; Οι περισσότεροι ερευνητές φαίνεται να πιστεύουν ότι ενώ η νικοτίνη βραχυπρόθεσμα μειώνει το ερύθημα του προσώπου και βελτιώνει την εμφάνιση της ροδόχρου, μακροπρόθεσμα οδηγεί σε φλεγμονή και δημιουργία νέων μικρών αγγείων που την επιδεινώνουν. Εκτός των άλλων μακροπρόθεσμα θα έχετε σίγουρα όφελος από την διακοπή του καπνίσματος. Αν σκοπεύετε να κόψετε το κάπνισμα ή αν το κόψατε και η εμφάνιση του προσώπου σας χειροτέρευσε επισκεφτείτε τον δερματολόγο σας ώστε να κανονίσετε ένα σχέδιο δράσης. Συνήθως χρησιμοποιούνται αντισταθμιστικά αγγειοσυσπαστικές ουσίες τοπικά, όπως η τρυγική βριμονιδίνη.
Το κείμενο αποτελεί τμήμα του δημοσιευμένου βιβλίου του δερματολόγου Κωνσταντίνου Σταματόπουλου “Ροδόχρους Νόσος” των εκδόσεων iWrite και τα πνευματικά του δικαιώματα προστατεύονται. Αντιγραφή και αναπαραγωγή του αποτελεί ποινικό αδίκημα και διώκεται νομικά.
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια δερματική πάθηση που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Παρά το γεγονός ότι η ακριβής αιτία της ψωρίασης παραμένει ακόμα αδιευκρίνιστη, οι έρευνες έχουν δείξει ότι πολλοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης και της διατροφής, μπορούν να επηρεάσουν τη σοβαρότητα και τη συχνότητα των εξάρσεων. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τον ρόλο της διατροφής στη διαχείριση της ψωρίασης, καθώς και πώς η συνεργασία δερματολόγου ειδικού στην ψωρίαση και διατροφολόγου μπορεί να προσφέρει στον έλεγχο των συμπτωμάτων.
Η Σχέση μεταξύ Διατροφής και Ψωρίασης
Παρά το γεγονός ότι η διατροφή μόνη της δεν είναι η αιτία εμφάνισης της ψωρίασης, ειδικά διατροφικά πρωτόκολλα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων και της φλεγμονής που σχετίζονται με αυτήν. Κατάλληλη διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής στο σώμα, ενώ άλλες τροφές μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επίδραση της διατροφής μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, και είναι σημαντικό να γίνεται εξαατομικευμένα η θεραπευτική προσέγγιση.
Διατροφικές Συμβουλές για τη Ψωρίαση
Κατανάλωση φρούτων και λαχανικών: Οι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά τροφές, όπως φρούτα και λαχανικά, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής και να συμβάλλουν στην μείωση των συμπτωμάτων. Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνες, όπως η C και η D, συμβάλουν σύμφωνα με έρευνες στη μείωση των υποτροπών.
Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα: Τα τρόφιμα πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, όπως λιναρόσποροι, σολωμός και οι σαρδέλες, μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής.
Περιορισμός τροφών που ενδέχεται να επιδεινώσουν την ψωρίαση: Ορισμένα τρόφιμα, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, η γλουτένη, η ζάχαρη και οι υδατάνθρακες υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, μπορούν να επιδεινώσουν την ψωρίασης σε κάποιους ασθενείς.
Τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες: Τα τρόφημα με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες, όπως τα δημητριακάολικής αλέσεως και τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, μπορούν να βοηθήσουν στην καλή λειτουργία του εντέρου και να μειώσουν τη φλεγμονή. Πολλές έρευνες συνδέουν το μικροβίωμα του εντέρου με την ψωρίαση και άλλες αυτοάνοσες δερματοπάθειες.
Μεσογειακή διατροφή και ψωρίαση
Πλούσια σε αντιοξειδωτικά: Φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ξηροί καρποί, βασικά συστατικά της μεσογειακής διατροφής, περιέχουν αντιοξειδωτικά που μειώνουν τις ελεύθερες ρίζες και μειώνουν τη φλεγμονή, μειώνοντας τα συμπτώματα της ψωρίασης.
Πηγές ω-3 λιπαρών οξέων: Τα ψάρια, ένα σημαντικό κομμάτι της μεσογειακής διατροφής, είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση και δρουν ευεργετικά.
“Καλά” λιπαρά: Το ελαιόλαδο, βασικό λίπος στη μεσογειακή διατροφή, περιέχει μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που ωφελούν την υγεία του δέρματος και μειώνουν τη φλεγμονή.
Χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά: Η μεσογειακή διατροφή περιορίζει τα κορεσμένα λιπαρά, τα οποία μπορούν να επιδεινώσουν τη φλεγμονή και τα συμπτώματα της ψωρίασης.
Υγιές σωματικό βάρος: Η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, που προάγει η μεσογειακή διατροφή, σχετίζεται με διατήρηση της ψωρίασης σε ύφεση.
Περιορίστε: Κόκκινο κρέας, επεξεργασμένα τρόφιμα, ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά.
Μαγειρέψτε σπιτικά: Ετοιμάζετε υγιεινά γεύματα στο σπίτι για να ελέγχετε τα συστατικά και τον τρόπο μαγειρέματος.
Συμβουλευτείτε διατροφολόγο: Ένας διατροφολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να υιοθετήσετε ένα εξατομικευμένο μεσογειακό διατροφικό πλάνο.
Τι είναι το διατροφικό πρωτόκολλο AIP
Το AIP (Autoimmune Protocol) πρωτόκολλο είναι ένα αυστηρό διατροφικό μοντέλο που στοχεύει στην αντιμετώπιση αυτοάνοσων ασθενειών, όπως η ψωρίαση. Η βασική ιδέα βασίζεται στην απομάκρυνση τροφών που θεωρούνται ότι προκαλούν φλεγμονή και επιδεινώνουν τα συμπτώματα της ψωρίασης.
Εξάλειψη: Απομάκρυνση τροφών όπως δημητριακά που περιέχουν γλουτένη, γαλακτοκομικά, όσπρια, αυγά, ξηρούς καρπούς και σπόρους.
Επαναεισαγωγή: Σταδιακή επανεισαγωγή των τροφίμων μετά από 30-60 ημέρες, για να εντοπιστούν τυχόν διατροφικοί εκλυτικοί παράγοντες.
Εστίαση σε: Φρούτα, λαχανικά, κρέατα, ψάρια και θαλασσινά.
Πιθανά οφέλη του AIP για την ψωρίαση:
Μείωση φλεγμονής
Βελτίωση συμπτωμάτων ψωρίασης
Μείωση της ανοσολογικής αντίδρασης
Βελτίωση της υγείας του πεπτικού συστήματος
Πριν υιοθετήσετε το AIP:
Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας για να βεβαιωθείτε ότι η δίαιτα ταιριάζει στις ατομικές σας ανάγκες.
Συνεργαστείτε με ειδικό διατροφολόγο για να λάβετε καθοδήγηση και να αποφύγετε διατροφικές ελλείψεις.
Υδατάνθρακες και ψωρίαση
Η σχέση μεταξύ της κατανάλωσης υδατανθράκων και της ψωρίασης είναι ένα θέμα που έχει συζητηθεί στην επιστημονική κοινότητα, αλλά παραμένει ακόμα υπό έρευνα. Οι υδατάνθρακες αποτελούν σημαντικό μέρος της διατροφής μας και μπορούν να περιλαμβάνουν τρόφιμα όπως οι φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά και οι υδατάνθρακες υψηλής περιεκτικότητας σε άμυλο όπως το ψωμι, οι πατάτες και τα ζυμαρικά.
Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η ψωρίαση ενδέχεται να συνδέεται με την υπερβολική κατανάλωση υδατανθράκων, ειδικά αν είναι υψηλού γλυκαιμικού δείκτη. Ο γλυκαιμικός δείκτης μετρά τον τρόπο με τον οποίο οι τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μας. Υπάρχουν αναφορές που υποστηρίζουν ότι η υπερβολική κατανάλωση υδατανθράκων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη μπορεί να επιδεινώσει την ψωρίαση για ορισμένα άτομα.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι η αντίδραση του σώματος στους υδατάνθρακες μπορεί να είναι διαφορετική για κάθε άτομο. Ορισμένοι ασθενείς με ψωρίαση μπορεί να διαπιστώσουν ότι η περιορισμένη κατανάλωση υδατανθράκων ή η αποφυγή των υδατανθράκων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματά τους, ενώ άλλοι ενδέχεται να μην δουν κάποια αλλαγή.
Συμπεράσματα
Η διατροφή δεν μπορεί να θεραπεύσει από μόνη της την ψωρίαση, αλλά μπορεί να συμβάλει στη μείωση της φλεγμονής και της συχνότητας των συμπτωμάτων. Σε συνδυασμό με τις συμβουλές του δερματολόγου, μια υγιεινή διατροφή μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα στη διαχείριση της ψωρίασης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που πάσχουν από αυτή. Είναι σημαντικό να συνεργάζονται δερματολόγοι και διατροφολόγοι για να παρέχουν προσαρμοσμένες συμβουλές και υποστήριξη στους ασθενείς με ψωρίαση.
